TRỊ LIỆU
MẤT NGỦ KINH NIÊN
Bác sĩ THÁI MINH TRUNG
Kỳ này, chúng ta đọc tiếp bài viết của Bác sĩ Thái Minh Trung, chuyên khoa Tâm Thần, về sự trị liệu mất ngủ kinh niên. (Bài kỳ trước, quí độc giả có thể đọc trên website của tuần Báo Saigon Times www.saigontimesusa.com, mục Y Học Tổng Quát.)
Bác sĩ Nguyễn Văn Đức
Bịnh mất ngủ kinh niên được trị liệu như thế nào?
Tốt nhứt là chúng ta nên tránh những thói quen làm xáo trộn giấc ngủ. Như cổ nhân đã nói: ngừa bịnh hơn là chữa bịnh.
Ở đa số bịnh nhân, nguồn gốc của mất ngủ kinh niên xảy ra cả chục năm trước đó. “Nhẹ gánh lo âu” là phương thuốc hữu hiệu nhứt tránh bịnh mất ngủ. Khi ta tạo thói quen nằm trên giường để đầu óc suy nghĩ lăng xăng thì sớm muộn gì bịnh mất ngủ cũng sẽ thăm viếng ta. Lý do là tuổi càng chồng chất thì những kỷ niệm u sầu không như ý muốn ta sẽ nhiều hơn là kỷ niệm vui. Cái đặc trưng của lo âu là kỷ niệm vui thì lại dễ quên còn kỷ niệm buồn thì rất khó quên. Vì thế, ngay lúc còn trẻ nếu ta không tập những phương pháp giúp cho tinh thần tĩnh lặng thì hậu quả mất ngủ và bịnh tật sẽ rất dễ xảy ra khi ta về già. Lo âu trước khi ngủ, não bộ ta sẽ phát ra những làn sóng nhanh dạng beta ngăn cản não bộ đi vào giấc ngủ sâu. Khi ta ngủ sâu (giai đoạn 3 và 4) thì não bộ phát ra làn sóng chậm delta và theta.
Ta nên tránh dùng những chất kích thích trước khi đi ngủ. Thói quen uống rượu, uống cà phê hay hút thuốc vào ban đêm xảy ra rất nhiều ở đàn ông Á Châu khi họ gặp phải những chuyện căng thẳng trong cuộc sống. Họ không biết rằng những thói quen đó sẽ tạo nên bịnh mất ngủ. Mất ngủ kinh niên sẽ mở cửa cho nhiều bịnh tật vào cơ thể sau này. Chưa kể nghiện rượu và nghiện thuốc lá chính nó là những nguy cơ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe cơ thể và sức khỏe sinh sản. Những nghiên cứu cho thấy rượu và thuốc lá có nhiều ảnh hưởng không tốt đến chất lượng và số lượng tinh trùng ở nam giới, ngoài ra còn ảnh hưởng không tốt lên sức khỏe bào thai nếu người phụ nữ hút thuốc và uống rượu trong lúc có thai. Mặc dù uống rượu và hút thuốc tạo ra những sảng khoái nhứt thời nhưng về lâu về dài sẽ có tác hại đáng kể đến sức khỏe và gây ra nhiều căng thẳng khác. Cách tốt nhứt trị căng thẳng là tham khảo ý kiến với người thân và học những phương pháp thư giãn như yoga, tài chi hay thể thao.
Sinh viên học sinh thì cần phải ngủ có giờ giấc. Tốt nhứt là ngủ trước 10 giờ đêm. Thức đêm lâu dài sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và làm xáo trộn đồng hồ sinh học trong não bộ. Thời xưa khi chưa có đèn điện thì con người sống gần gũi với nhịp điệu của đồng hồ sinh học hơn. Sau này, khi xã hội tiến bộ, tạo ra nhiều sản phẩm như TV, internet có khả năng gián tiếp làm xáo trộn đồng hồ sinh học. Chơi những game bạo động vào buổi tối cũng có khả năng kích thích não bộ làm cho khó ngủ. Thống kê cho thấy trẻ em thời nay bị thiếu ng? kinh niên. Nghiên cứu gần đây cho thấy rằng trẻ em thiếu ng? kinh niên sẽ dễ bị bịnh béo phì và tiểu đường.
Ngoài ra, các em cần tránh rượu chè và lạm dụng chất kích thích. Những năm đại học là những năm mà các em dễ bị xáo trộn giấc ngủ nhứt vì các em không còn sống trong khuôn khổ gia đình n?a. Cũng nên biết rằng một số lớn các bịnh tâm thần đều xảy ra ở lứa tuổi đôi mươi. Nếu thiếu ngủ và căng thẳng kinh niên thì dễ mở cửa cho bịnh vào.
Nếu chúng ta ai sẵn có tánh lo âu thì không nên xem tin tức truyền hình trước khi đi ngủ. Những cảnh thiên tai, bạo động, chiến tranh sẽ kích thích não bộ và có khả năng làm xáo trộn giấc ngủ.
Khi bị mất ng? kinh niên và đã tập luyện những cách tự nhiên để giúp giấc ngủ không thành công thì bịnh nhân nên đi khám bác sĩ để được điều trị bằng thuốc. Hiện nay có nhiều loại thuốc trị mất ngủ. Nếu mất ngủ đơn thuần thì có thể dùng các loại thuốc trong nhóm benzodiazepine (Temazepam, Flurazepam, ...), nhóm non-benzo (Zolpidem, Zaleplon, Zopiclone). Nhóm thứ nhì thông dụng hơn vì không gây nghiện thuốc và lờn thuốc. Thuốc ở trong cơ thể ta ngắn hạn nên không gây mệt mỏi khi thức dậy. Ở người lớn tuổi, nếu nhịp thức ngủ circadian bị xáo trộn, thức khuya ngủ ban ngày, còn được trị bằng các thuốc Melatonin hay Ramelteon.
Nếu bịnh mất ngủ do trầm cảm hay lo âu quá độ thì cần phải uống các loại thuốc nhóm SSRI (Fluoxetine, Paroxetine, ...). Ngoài ra, một vài loại thuốc trầm cảm có tác dụng giúp giấc ngủ cũng thường hay được dùng là Trazodone, Mirtazapine và Elavil.
Tóm lại, bịnh mất ngủ xảy ra ở mọi lứa tuổi. Khi bị mất ngủ ngắn hạn, chúng ta cần tìm cách để có giấc ngủ bình thường trở lại. Khi mất ngủ trở thành kinh niên thì nó trở thành một căn bịnh và quan trọng hơn n?a là bịnh mất ngủ sẽ mở cửa cho rất nhiều những bịnh khác xâm chiếm cơ thể và tinh thần của quý vị. Nếu quý vị bị bịnh mất ngủ kinh niên thì nên tham khảo với bác sĩ gia đình để được trị liệu cho đúng mức.