MỘNG THỊT Ở MẮT
(Pterygium)
Bác sĩ TRƯƠNG VĨNH TOÀN
Kỳ này, mời quí độc giả đọc một bài viết của bác sĩ Trương Vĩnh Toàn, chuyên khoa Mắt.
Bác sĩ Nguyễn Văn Đức
“Ghê quá, bác sĩ ơi, cái gì nó mọc ở khóe mắt tôi thế này? Thực là phiền, nó làm tôi khó chịu lắm”. Đây là một điệp khúc quen thuộc tôi vẫn thường nghe trong hành nghề hàng ngày. Mộng thịt ở mắt (pterygium) nhiều ở người Việt chúng ta đến độ gần như ai trong chúng ta cũng bị một chút.
Sao lại vậy?
Mộng thịt được xem là phản ứng của màng bao phủ phía ngoài mắt, chỗ tròng trắng (conjunctiva), khi phần này bị ánh sáng mặt trời gây những tổn hại kinh niên. Mộng thịt xảy ra rất nhiều cho người sinh sống nơi những vùng chan hòa ánh nắng như Mễ Tây Cơ hoặc Đông Nam Á. Đặc biệt cho những vị, vì sinh kế, phải suốt ngày lặn lội ngoài trời nắng. Nó thường khởi đầu ngoài tròng trắng, trông như một chỗ cộm lên chút chút, có màu trắng hơi ửng vàng.
Triệu chứng
Ở giai đoạn sớm của mộng thịt, bạn chỉ than phiền là có cái cục gì mới xuất hiện trong mắt khiến mắt bạn trông bớt đẹp. Mắt có thể hơi xốn một chút, do mộng thịt nổi cộm lên như vậy, làm nước mắt tiết ra không tráng đều được vùng có mộng thịt như tráng các vùng khác của mắt, khiến vùng này hay bị khô. Thỉnh thoảng, vùng có mộng thịt bị viêm (inflammation), trở thành đỏ và làm bạn khó chịu hơn.
Thời gian lờ lững trôi, và vì sinh kế, ngày này sang ngày khác, bạn vẫn tiếp tục đem mắt ra phơi liên tục dưới ánh mặt trời, mộng thịt sẽ lớn lên, bò dần vào tròng đen của bạn, và trông như một miếng màng trắng hình tam giác. Đến giai đoạn này, thị giác bạn có thể kém đi, vì mộng thịt khi bò dần vào tròng đen, từ từ làm thay đổi dạng thể của giác mạc (cornea, màng phía ngoài cùng che chở cho tròng đen), khiến màng này méo lệch, không còn tròn đều như trước. Thị giác tất nhiên cũng bị ảnh hưởng nhiều, khi mộng thịt đã từ ngoài, nay bò vào tận con ngươi, phía giữa tròng đen.
Chữa trị
“Bác sĩ ơi, bác sĩ biên toa cho tôi mua cái loại thuốc nhỏ mắt đánh tan cái mộng thịt kia đi”. Tiếc quá, chưa có loại thuốc nhỏ mắt thần hiệu ấy bạn ạ.
Thuốc nhỏ mắt, đúng ra là các loại nước mắt giả (artificial tears), có thể làm mắt bạn dễ chịu hơn chút, nhưng chúng không làm tan được mộng thịt. Chỉ có giải phẫu lột mộng thịt mới giúp giải quyết vấn đề.
Khi nào bạn cần đến giải phẫu? Khi hai trường hợp sau xảy ra, tôi nghĩ rằng bạn đã đến lúc cần được giải phẫu để giải quyết vấn đề cái mộng thịt trong mắt bạn. Một là khi mộng thịt đã vào gần giữa tròng đen của bạn. Hai là khi mộng thịt, tuy chưa vào đến tròng đen bạn, nhưng đã làm phiền bạn quá lắm, khiến mắt bạn cứ xốn xang, dùng thuốc nhỏ mắt cũng chẳng ăn thua.
Mổ cắt mộng thịt là một phẫu thuật tương đối giản dị, dễ làm, song vấn đề là sau khi mổ một thời gian, mộng thịt hay mọc lại. Gần đây, có hai tiến triến mới được sử dụng trong phẫu thuật mổ mộng thịt, đã khiến mộng thịt ít tái phát sau khi mổ.
Trong lúc giải phẫu, bác sĩ chuyên khoa Mắt, sau khi cắt mộng thịt, sẽ chấm vào mắt bạn một thuốc có tên “mitomycin”. Hoặc sau khi giải phẫu, mắt được chiếu với tia sáng “beta” (beta irradiation). Từng dùng cả hai cách này, tôi đạt được những kết quả rất tốt, và chưa thấy có trường hợp nào mộng thịt tái phát trở lại sau khi mổ. Với những kết quả tốt đẹp này, tôi nay có khuynh hướng mổ chữa mộng thịt sớm hơn trước.
Kỹ thuật tôi thường dùng là cắt miếng mộng thịt mọc thừa trong mắt bạn, rồi lột nó ra khỏi phần giác mạc (cornea), chỗ nó dính vào. Xong, sẽ chấm thuốc “mitomycin” vào chỗ đang được mổ độ vài phút. Rồi, dùng một miếng màng mắt lấy từ phía dưới của mí mắt trên để ghép vào chỗ mộng thịt cũ. Từ đầu đến cuối, phẫu thuật mất khoảng 45 phút.
Phòng ngừa mộng thịt
“Bác sĩ, làm thế nào để ta tránh được mộng thịt mọc trong mắt?”. Có lẽ triển vọng bị mộng thịt sẽ ít đi, nếu khi ra ngoài vào những giờ có nắng, ta chịu khó đeo kính mát (sunglasses) tốt để bảo vệ mắt. Làm vậy rất tốt, ngay cả vào những ngày có mây, vì các tia cực tím (ultraviolet rays), rất hại cho mắt, vẫn có thể xuyên qua cả mây chiếu vào mắt ta.
Tóm lại, mộng thịt trong mắt là một vấn đề rất hay xảy ra cho người Việt chúng ta. Tất nhiên, như mọi vấn đề khác trong lãnh vực sức khỏe, phòng nó vẫn hơn là phải chữa nó. Bằng cách đeo kính mát khi có việc phải ra ngoài vào những giờ có nắng. Còn chữa mộng thịt, không khó, ta có cách chữa tốt, song thường phải cần đến giải phẫu.