CÚM HEO:
DIỄN BIẾN 1 TUẦN QUA
Bác sĩ Nguyễn Văn Đức
8748 E. Valley Blvd., Ste. H
Rosemead, CA 91770
(626) 288-3306
Bài tuần này, bổ túc bài “Bệnh cúm heo” tuần trước, với những diễn biến và hiểu biết mới về căn bệnh.
Một tuần qua, sau bài cúm heo chúng ta đọc kỳ trước, đã có nhiều dấu hiệu đáng mừng. Mới đầu, khắp thế giới mọi người cùng hãi lắm (sợ sẽ xảy ra đại dịch cúm như năm 1918 giết biết bao nhiêu người), nhưng đến nay, chúng ta có thể tạm yên tâm. Vì con số người bị cúm heo tuy có tăng hơn, nhưng tử vong xem ra không nhiều.
Kể từ tháng 3/2009 khi dịch bắt đầu xuất hiện tại Mễ Tây Cơ, cho đến ngày hôm nay (6 tháng 5/2009), có tất cả hơn 1400 trường hợp bệnh được xác định tại 24 quốc gia, nhưng tử vong chỉ xảy ra tại Mễ Tây Cơ và Mỹ, còn các trường hợp bệnh ở những nơi khác nhẹ thôi, tuy có người phải vào nhà thương, nhưng không ai chết.
Bên Mễ, có hơn 800 người đúng bị bệnh cúm heo, 29 người chết (con số công bố tuần trước là 159 người chết, nay được xác định lại chỉ có 29 người). Tại Mỹ ta, hơn 642 trường hợp bệnh được báo cáo ở 41 tiểu bang, nhưng chỉ có 2 người chết (một em bé 23 tháng người Mễ từ Mễ sang Texas cùng gia đình, và một cô giáo 33 tuổi mang thai cũng ở Texas mới chết hôm qua). Nhiều trường học tuần trước đóng cửa, nay hoạt động bình thường trở lại.
Với phương tiện di chuyển nhanh chóng của thời đại, người ta sợ cúm heo có thể nhanh chóng trở thành một đại dịch khắp thế giới, nên tuần trước, Tổ Chức Y Tế Thế Giới (World Health Organization) nâng mức báo động về bệnh dịch lên số 5 (có tất cả 6 mức báo động, mức số 5 xác định bệnh có thể truyền từ người sang người tại ít nhất hai quốc gia, và đại dịch có nguy cơ bùng phát).
Cúm heo (swine flu) do siêu vi A H1N1 gây bệnh đường hô hấp ở heo. Bệnh xảy ra hoài ở loài heo. Thỉnh thoảng loài người chúng ta cũng bị cúm heo. Bệnh thường xảy ra ở những người tiếp xúc với heo, song nó cũng lây nhiễm từ người nọ sang người kia như bệnh cúm người (qua ho, hắt hơi, …).
Bệnh không truyền qua đường ăn uống, nên chúng ta ăn thịt heo nấu chín kỹ không sao cả. Tuy vậy, hiện nhiều người vẫn sợ ăn thịt heo, và kỹ nghệ thịt heo đang bị ảnh hưởng khá nặng.
Triệu chứng
Thời gian kể từ lúc nhiễm bệnh cho đến lúc triệu chứng bắt đầu phát ra, gọi là giai đoạn ủ bệnh (incubation period), khoảng từ 1 đến 7 ngày, thường từ 1 đến 4 ngày.
Triệu chứng bệnh cúm heo tương tự bệnh cúm người (human flu): nóng sốt, ho, chảy nước mũi, đau cổ họng, rêm mình mẩy, nhức đầu, ớn lạnh, mệt mỏi. Có người tiêu chảy và ói mửa.
Những trường hợp bệnh nặng gây sưng phổi, suy hô hấp và chết.
Như bệnh cúm người, cúm heo có thể khiến những bệnh kinh niên chúng ta đang mang (bệnh tim, bệnh phổi, bệnh thận, tiểu đường, …) nặng hơn.
Người bệnh có khả năng lây truyền cho người khác 1 ngày trước khi triệu chứng phát ra, và đến 7 ngày sau kể từ khi họ bắt đầu có triệu chứng. Các cháu bé có thể lây truyền với thời gian lâu hơn.
Để xác định đúng bị cúm heo, chúng ta cần làm trắc nghiệm đặc biệt tìm siêu vi cúm heo trong mũi hoặc cổ họng. Hiện những trắc nghiệm tìm siêu vi cúm heo này chỉ dành cho những trường hợp bệnh nặng phải vào nhà thương, và những ai rủi tiếp xúc với người đã được xác định hoặc nghi ngờ là cúm heo, sau đó có triệu chứng cúm.
Chữa trị
Theo Trung Tâm Kiểm Soát và Ngừa Bệnh (CDC), chúng ta có thể dùng một trong hai thuốc kháng siêu vi (antivirals) Tamiflu (oseltamivir) và Relenza (zanamivir) để chữa những trường hợp bệnh nặng đã được xác định hoặc nghi ngờ là cúm heo (có triệu chứng của cúm và du lịch đến vùng có dịch, hoặc 7 ngày trước đó tiếp xúc với người vừa du lịch đến vùng có dịch). Thuốc Tamiflu uống còn thuốc Relenza xịt hít vào phổi.
Các thuốc này cần có toa bác sĩ. Thuốc ngăn cản sự sinh sôi nảy nở của siêu vi trong cơ thể chúng ta, nên cần được dùng sớm trong vòng 2 ngày đầu khi mới có triệu chứng. Rủi bị cúm heo nặng, dùng thuốc, bệnh có thể sẽ nhẹ hơn và chúng ta thấy mau khỏe hơn, ít bị những biến chứng nguy hiểm của căn bệnh.
Những trường hợp bệnh nhẹ không cần chữa với thuốc kháng siêu vi.
Phòng ngừa
Chưa có thuốc chích ngừa bệnh cúm heo. Thuốc chích ngừa chúng ta hiện có chỉ ngừa được bệnh cúm người cho mùa cúm người năm nay, không ăn thua gì với bệnh cúm heo.
Người ta nhận thấy siêu vi hiện đang gây bệnh là một loại siêu vi hoàn toàn mới lạ chưa từng gặp ở heo và người, tổng hợp những thành phần của siêu vi cúm heo, siêu vi cúm gia cầm và siêu vi cúm người. Các nhà khoa học dự trù khoảng tháng 5 này sẽ chế được thuốc ngừa, nhưng chắc phải mất đến vài tháng mới có những mũi thuốc chích đầu tiên tung ra thị trường để chúng ta dùng.
Trong lúc tạm thời chờ thuốc chủng ra đời, chúng ta tiếp tục theo dõi những tin tức liên quan đến cúm heo, thực hiện những lời khuyên của các cơ quan y tế thẩm quyền, đồng thời cẩn thận:
- Tránh đi Mễ nếu không có việc gì thực cần thiết.
- Tránh tiếp xúc thân mật với những người đang bịnh.
- Che mũi và miệng với giấy khi ho hay hắt hơi, vất giấy vào thùng rác sau khi dùng.
- Rửa tay thường với nước và xà bông, nhất là sau khi ho, hắt hơi. Các nước rửa tay có chứa chất rượu (alcohol-based hand cleaners) cũng hữu hiệu.
- Nếu chúng ta có những triệu chứng như bị cúm (nóng sốt, nhức mình mẩy, chảy mũi, đau cổ họng, ho, buồn nôn, ói mửa, tiêu chảy), chúng ta hỏi ý kiến bác sĩ của mình, và ở nhà, tránh tiếp xúc với người khác để khỏi lây bệnh cho họ.
- Tránh dùng tay sờ mắt, mũi, miệng, siêu vi cúm có thể dính vào tay khiến chúng ta nhiễm bệnh hoặc lây bệnh cho người khác.
- Một số vị vì tình trạng sức khỏe kém, nếu lỡ tiếp xúc với người đã được xác định hoặc nghi ngờ là bị cúm heo, có thể dùng thuốc Tamiflu hoặc Relenza trong 10 ngày để ngừa cúm heo.
Có nên mua trữ sẵn thuốc Tamiflu và Relenza?
- Hiện tại, chưa có cơ quan y tế thẩm quyền nào đưa ra lời khuyên chúng ta nên mua trữ thuốc chống siêu vi Tamiflu hoặc Relenza, phòng trường hợp lỡ bị cúm heo sẽ có thuốc sẵn ở nhà để chữa.
- Đây là những thuốc quí, may còn dùng được để chữa cúm heo, việc trữ thuốc ở nhà rồi tự chữa bừa bãi không đúng chỉ định sẽ có hại, có thể đưa đến việc khiến các siêu vi dần trở thành kháng thuốc. Hơn nữa, dù rủi bị cúm heo, những trường hợp nhẹ không cần chữa bằng thuốc. Hiện nhiều dòng siêu vi cúm người đã kháng thuốc Tamiflu. Bác sĩ không nên chiều sự đòi hỏi của các vị bệnh nhân, biên toa để họ mua thuốc trữ sẵn ở nhà.
Với những tin tức mới về cúm heo trong một tuần qua, chúng ta tạm thở phào hơi yên tâm một chút. Nhưng chúng ta vẫn nên cẩn thận đề cao cảnh giác, tiếp tục theo dõi tin tức.
Cầu mong thuốc chủng cúm heo sớm ra đời trước mùa cúm cuối năm nay, chúng ta chích ngừa cúm người và cúm heo luôn một lúc. Đâu biết được các siêu vi cúm heo có sẽ lui dần lui dần, hay chúng sẽ như quân khủng bố, tấn công mạnh lần nữa, ngày càng dữ dằn hơn.