BỆNH VIÊM GAN C
Bác sĩ Nguyễn Văn Đức
8748 E. Valley Blvd., Ste H
Rosemead, CA 91770
Tel: (626) 288-3306
Viêm gan (hepatitis) là danh từ chỉ tình trạng gan bị thương tổn. Viêm gan gây do nhiều nguyên nhân: viêm gan do rượu, do thuốc dùng, do siêu vi, … Các bệnh viêm gan do siêu vi hay xảy ra là bệnh viêm gan A (hepatitis A), bệnh viêm gan B (hepatitis B) và bệnh viêm gan C (hepatitis C). Chúng ta đã có dịp tìm hiểu hai bệnh viêm gan A và B. Bài này, chúng ta tìm hiểu bệnh viêm gan C; tiến triển quan trọng nhất là thời gian gần đây có nhiều thuốc uống ra đời chữa khỏi hẳn căn bệnh.
May mắn, bệnh viêm gan gây do siêu vi viêm gan C ở Mỹ đang có khuynh hướng ngày càng ít hơn. Theo số liệu thống kê của Trung Tâm Kiểm Soát và Phòng Ngừa Bệnh (Centers for Disease Control anh Prevention, viết tắt CDC), vào thập niên 1980, mỗi năm ở Mỹ có thêm 230000 trường hợp viêm gan C, bây giờ chỉ còn khoảng 19000 trường hợp mới mỗi năm. Việc này có thể do những người chích choác xì ke ma túy nay cẩn thận hơn, ít dùng kim chung trong việc chích choác vì họ sợ bệnh AIDS (cũng truyền qua đường chích choác).
Ở Mỹ, hiện có khoảng 2.7 triệu trường hợp bệnh viêm gan C, nhiều nhất ở những người sinh ra giữa khoảng các năm 1945 và 1965, và hàng năm, khoảng 8000-13000 ngàn người chết vì căn bệnh.
Ta đặt tên Việt “Chích choác” cho con siêu vi viêm gan C cho dễ nhớ. Siêu vi C ở trong máu, phần lớn lây từ người nọ sang người kia qua đường dùng kim chung để chích choác ma túy.
C cũng lây truyền qua đường truyền máu, nhưng ở Mỹ, vào đầu thập niên 1990, người ta đã tìm ra cách truy tìm siêu vi C trong máu, nên từ đó đến nay, nguy cơ bị nhiễm siêu vi C trong lúc truyền máu rất ít, chỉ khoảng 1 trong 1.9 triệu trường hợp truyền máu (trong 1 triệu 9 người được truyền máu, chỉ có 1 người không may bị).
Siêu vi C còn truyền qua đường giao hợp, nhưng ít, chỉ 1 trong 1000 trường hợp hàng năm. Thế nên, sống đời lành mạnh, một vợ một chồng, người kia bị, chúng ta cũng không nên sợ cho lắm.
Không có bằng chứng cho thấy hôn, ôm nhau, hắt xì, ho, bắt tay, ăn uống chung, dùng chung vật dụng, ly tách có thể lây bệnh. Tuy nhiên, ở cùng một nhà với người nhiễm siêu vi C, chúng ta không nên dùng chung bàn chải đánh răng, dao cạo, đồ cắt móng tay, hoặc các vật dụng khác có thể dính máu, lỡ rủi bị lây bệnh.
Mẹ có thể lây truyền bệnh cho thai nhi trong lúc mang bầu. Hiểm nguy tùy vào số lượng siêu vi C có trong máu người mẹ, trung bình khoảng 5-6% (1 trong 20 trường hợp).
Một số những người mang con C trong cơ thể, người ta không tìm thấy rõ đường lây truyền, không rõ tại sao họ lại bị con C đến viếng.
Triệu chứng
Viêm gan cấp tính do siêu vi C (acute hepatitis C) thường lành, không gây chết người, và đa số người bệnh không có triệu chứng, cũng chẳng vàng da, vì C cứ lặng lẽ tấn công lá gan người bệnh. Có khi tình cờ thử máu thấy các chất aminotransferases (do tế bào gan tiết ra, tăng lên khi gan viêm) tăng cao, đồng thời trong cơ thể người bệnh có kháng thể (antibody) chống siêu vi C, chứng tỏ họ đang có con C trong người. Khám phá bệnh viêm gan C không khó, chỉ cần thử máu.
Điều ghê gớm là đến 70-80% số người bệnh không khỏi bệnh hẳn sau cơn viêm gan cấp tính do con C gây ra: 6 tháng sau thử máu lại, các chất amino-transferases vẫn còn cao, và đâm kim vào gan lấy một chút mô gan ra thử, thấy có những thay đổi chứng tỏ người bệnh đang ít nhiều bị viêm gan kinh niên (chronic hepatitis C). Lá gan của một số những người này (20%) sẽ tiếp tục hư hoại, và trong vòng 20 năm, mô gan họ sẽ xơ hóa, thành thẹo (cirrhosis), rồi sau họ có thể bị ung thư gan.
Trong những người viêm gan kinh niên do con C, ai may mắn vẫn sống lâu như người khác, ai sẽ yểu mệnh vì xơ gan hay ung thư gan, vẫn còn là bí mật của Trời, các nhà nghiên cứu chưa hiểu rõ. Nói chung, người uống rượu và người có gan tổn thương nhiều vì siêu vi có dự hậu xấu hơn, gan dễ xơ hóa hơn. Bị viêm gan C, người bệnh tuyệt đối không nên uống rượu. Béo mập cũng khiến gan dễ xơ hóa, người bệnh cần xuống cân nếu béo mập.
Chữa trị
Điều đáng mừng là thời gian gần đây có nhiều thuốc uống mới ra đời khiến sự chữa trị giản dị hơn trước rất nhiều, và có thể chữa khỏi hẳn căn bệnh, sau một thời gian trị liệu chỉ vài tháng. (Bệnh viêm gan B đến giờ thường vẫn phải uống thuốc dài lâu.)
Trước khi có những thuốc uống mới này, bệnh được chữa với thuốc chích Interferon gây nhiều tác dụng phụ quan trọng, phải chữa trong 48 tuần, và cũng chưa chắc chữa bệnh khỏi hẳn. Những thuốc uống mới rất hữu hiệu, thường chỉ cần dùng 12 tuần (3 tháng), có thể trị tuyệt căn bệnh. Có điều những thuốc này còn đắt, chữa tốn trên dưới 100.000 mỹ kim tùy thuốc.
Sự chữa trị tùy thuộc nhiều yếu tố: tuổi người bệnh, sức khỏe tổng quát của người bệnh (có mang thêm những bệnh quan trọng khác hay không), bệnh còn nhẹ hay đã tiến triển sang những gia đoạn nặng hơn, siêu vi C thuộc nhóm nào trong bọn chúng (genotype 1, hay 2, 3, 4, 5, 6), thuốc nào được bảo hiểm chấp thuận cho dùng, …
Khi khám phá ra một người bị viêm gan C, bác sĩ chính (primary care doctor) nên gửi người bệnh đến bác sĩ chuyên khoa Gan (Hepatology), hay chuyên khoa tiêu hóa (GI), để bác sĩ chuyên khoa dùng thuốc chữa cho người bệnh, và tiếp tục theo dõi người bệnh sau thời gian dùng thuốc. Một số người, sau khi được chữa, bệnh vẫn không khỏi, cần được chữa lại với thuốc khác.
Người bệnh viêm gan C không nên dùng Tylenol quá 2000 mg mỗi ngày, còn ngoài ra các thuốc thông thường khác không có ảnh hưởng tai hại trên gan. Chúng ta không nên tin vào các “dược thảo” quảng cáo tầm bậy tầm bạ chữa được viêm gan C, chỉ tốn tiền vô ích.
Về việc ăn uống hàng ngày, không cần kiêng cữ gì đặc biệt.
Bài kỳ sau, chúng ta sẽ bàn những ai nên được truy tìm viêm gan C, và những cách phòng ngừa bệnh.