BỆNH ĐAU KHUỶU TAY
“TENNIS ELBOW”
Bác sĩ Nguyễn Văn Đức
8748 E. Valley Blvd., Ste. H
Rosemead, CA 91770
(626) 288-3306
Bệnh đau khuỷu tay “tennis elbow” (“khuỷu tay người chơi tennis”) hay xảy ra, và nhiều khi không dễ chữa. Ta thấy đau ở chỗ mấu xương nhô ra, phía mé ngoài khuỷu tay (lateral epicondyle: khi co khuỷu tay, ta sờ thấy mấu xương này dễ dàng).
Tên của căn bệnh khiến chúng ta nghĩ chỉ người thích chơi tennis mới hay bị, nhưng thực ra, nó thường xuất hiện ở những người ít chơi thể thao, làm các công việc bàn tay phải thi hành những động tác lập đi lập lại (repetitive tasks), nhất là cứ phải thường xuyên ngửa cổ tay (extension of the wrist) hoặc xoay tròn cẳng tay (rotation of the forearm). Bệnh kéo dài ít ra cũng vài tháng, và một số vị sẽ cần đến giải phẫu, mới hết bị cái đau làm phiền. Tính chung, số tiền bỏ ra để chữa chạy cho căn bệnh, cũng như thời gian những người bệnh nghỉ việc vì bị đau không phải là ít.
Hút thuốc lá, béo mập, tuổi tác cao, dùng tay liên tục 2 tiếng trở lên mỗi ngày, bưng bê khiêng nặng là những yếu tố khiến chúng ta dễ bị bệnh đau khuỷu tay “tennis elbow”.
Nguyên nhân
Chỗ mấu xương nhô ra phía mé ngoài của khuỷu tay, là nơi đầu của bắp thịt có tên “Extensor carpi radialis brevis” (ECRB) bám vào. Bắp thịt này quan trọng, giúp chúng ta sử dụng bàn tay và các ngón tay. Nó giữ chắc khớp khuỷu tay trong một vị thế cân bằng để bàn tay và các ngón tay ta hoạt động hữu hiệu.
Ở người chơi tennis hoặc người phụ trách các công việc khiến bàn tay phải làm những động tác lập đi lập lại, bắp thịt ECRB lúc nào cũng căng thẳng và sẵn sàng trong tư thế làm việc. Lâu ngày chày tháng, dù khỏe mấy, song cứ phải làm việc nặng hoài, bắp thịt này cũng đâm mỏi mệt. Thêm vào đấy, khi làm việc nhiều quá, chúng ta tất sẽ có ít đi thì giờ nghỉ ngơi để lại sức. Bắp thịt cũng vậy. Lâu dần, bắp thịt ECRB bị tổn thương, rách ở chỗ đầu gắn vào mấu xương nhô ra vùng khuỷu tay, tạo ra bệnh “tennis elbow” gây đau. Khi bắp thịt ECRB tổn thương và rách như vậy, một vòng lẩn quẩn sẽ bắt đầu: bắp thịt hay bị căng, khó thư dãn hơn, khiến chỗ rách lại càng khó lành. Ở một số người, chỗ bắp thịt ECRB đã rách không lành lại được, khiến triệu chứng kéo dài và khó chữa, cần đến giải phẫu.
Triệu chứng
Khi bị “tennis elbow”, chúng ta thấy đau mé phía ngoài của khuỷu tay (còn gọi cùi chỏ). Cái đau đôi khi lên vai hoặc xuống cổ tay.
Đau do căn bệnh có nhiều mức độ, nhẹ thì ít ảnh hưởng đến công việc hàng ngày của chúng ta, nặng có thể khiến chúng ta khó dùng tay làm việc và đêm ngủ mất ngon. Có người bị đau như dao cắt, cầm bút viết chút đỉnh cũng đau, rất khổ, nghỉ ngơi còn đỡ, song mỗi lần làm những công việc phải dùng đến tay lại thấy đau hơn, nhất là khi phải chuyển động cổ tay và khuỷu tay liên tục.
Đau kéo dài từ vài tháng đến một hai năm. Có vị đau lâu, công ăn việc làm ảnh hưởng nhiều, phải tạm thời nghỉ hoặc thay đổi việc làm. Một ít vị cứ đau hoài, cần đến cách chữa bằng giải phẫu. Cũng may, giải phẫu trong trường hợp này thường cho kết quả tốt.
Chữa trị
Những trường hợp đau nhẹ, chúng ta chỉ cần tránh những hoạt động khiến cái đau nặng thêm. Tay bên phải dùng nhiều quá đâm đau chẳng hạn, với những việc nhẹ nhàng, chúng ta nên dùng tay trái làm phụ, để tay phải có dịp nghỉ ngơi cho mau lành.
Đeo vào cẳng tay một dụng cụ gọi là “tennis elbow strap”, để cách khuỷu tay độ 4-6 cm, hầu làm bất động chỗ bắp thịt đang tổn thương rất tốt, giúp chúng ta bớt đau, làm việc dễ dàng hơn. Cách chữa này giản dị và ít tốn kém.
Đau nhiều hơn, chúng ta uống thuốc giảm đau loại “chống viêm không có chất steroid” (nonsteroid antiinflammatory drugs, viết tắt NSAID) như Ibuprofen, Aleve, … Đắp nước đá cũng giúp giảm đau.
Những cách chữa khác: vật lý trị liệu; dùng siêu âm (ultrasound), hoặc kích thích điện (electrical stimulation), trong lúc thoa kem có chứa chất steroid lên vùng bị đau. Những cách chữa này nhắm mục đích giúp người bệnh bớt đau, đồng thời đem máu đến vùng bắp thịt đang tổn thương nhiều hơn, giúp vùng này chóng lành. Cùng lúc với sự trị liệu, người bệnh được khuyên nên tìm cách thay đổi công việc hàng ngày, tránh bớt những động tác gây đau.
Một cách chữa khác nữa hay được dùng là chích thuốc có chất steroid vào chỗ đau. Cách chữa này có thể làm bớt đau tạm thời, hoặc khiến căn bệnh khỏi hẳn ở một số người. Song chúng ta không nên lạm dụng cách chữa này quá lắm, vì chất steroid có đặc tính khiến chỗ bắp thịt đã rách lâu lành hơn.
Có bác sĩ bất động (immobilize) khớp cổ tay, giúp bắp thịt ECRB nghỉ ngơi, không phải hoạt động. Sự chữa trị này chỉ nên dùng cho những trường hợp quá đau và trong một thời gian ngắn, vì có thể đưa đến những hậu quả không tốt nếu dùng lâu.
Một số vị (<5%) không may bị nặng và đau lâu hơn, ăn không ngon ngủ không yên, việc làm cũng bị ảnh hưởng. Trường hợp này cần đến giải phẫu, và giải phẫu thường rất hiệu quả, đem trả niềm yêu đời lại cho người bệnh. Bác sĩ chuyên khoa chữa và giải phẫu xương (orthopedist) sẽ cắt đi chỗ bắp thịt hư hoại không lành, đồng thời tạo những lỗ nhỏ ở xương nơi bắp thịt bám vào, đưa máu lưu thông đến những vùng bắp thịt còn tốt, giúp chúng lành lại. Hầu hết người được giải phẫu hài lòng với cách mổ này.
Phòng ngừa
Phòng bệnh vẫn hơn chữa bệnh.
Chúng ta đã biết cơ chế gây bệnh “tennis elbow” là do bắp thịt ECRB phải làm việc quá sức (overwork), ít thì giờ nghỉ ngơi, lại không đủ máu đến nuôi (insufficient circulation), nên lâu dần bị tổn thương hư hoại.
Ở đời, mọi việc đều uyển chuyển lúc động lúc tĩnh. Động hoài không tốt, làm việc nhiều, ngơi nghỉ ít không xong. Bắt bắp thịt ECRB lúc nào cũng sẵn sàng trong tư thế động, có ngày nó sẽ đình công. Vậy những vị chơi tennis, hoặc làm nhiều những công việc khiến bàn tay và các ngón tay phải thi hành đi thi hành lại một động tác, nên để ý đến bắp thịt ECRB, tĩnh một chút, cho nó có thì giờ nghỉ ngơi, để máu có dịp đến nuôi nó cho đủ, giúp nó khỏi bị tổn thương. Sẽ tốt lắm, nếu ta thay đổi vị trí ngồi làm việc luôn, và tìm cách biến đổi động tác phải lập đi lập lại của tay, vì làm vậy, bắp thịt ECRB sẽ có dịp thư dãn, nghỉ ngơi.
Nói tóm lại, như mọi sự trên đời, thân thể chúng ta cũng thuận theo luật thiên nhiên, có làm, phải có nghỉ. Chúng ta thường không để ý đến bắp thịt ECRB, bắt nó làm việc nhiều quá, nên nó dễ bị bệnh, tạo ra căn bệnh đau khuỷu tay “tennis elbow”.