CHĂM SÓC ĐIỀU HÀNH
Bác sĩ Nguyễn Văn Đức
8748 E. Valley Blvd., Ste. H
Rosemead, CA 91770
(626) 288-3306
Bài kỳ trước, chúng ta đã biết vai trò của người bác sĩ chính (primary care doctor) trong hệ thống chăm sóc điều hành HMO, bài tuần này, chúng ta tìm hiểu vai trò của bác sĩ chuyên khoa (specialist) và bác sĩ nhà thương (hospitalist) trong hệ thống chăm sóc điều hành HMO.
Bác sĩ chuyên khoa
Bác sĩ chuyên khoa (specialist) là những bác sĩ cung ứng các dịch vụ nằm ngoài khả năng của bác sĩ chính.
Thí dụ, bạn bất ngờ bị viêm ruột dư (acute appendicitis), bác sĩ chính gửi bạn vào nhà thương, và yêu cầu bác sĩ chuyên khoa Giải Phẫu (Surgery) đến để xác định chẩn đoán và giải phẫu cho bạn; bạn có tiểu đường, cần đi khám bác sĩ chuyên khoa Mắt hàng năm, bác sĩ chính sẽ gửi bạn đến bác sĩ chuyên khoa Mắt để nhờ thăm khám cho bạn; bạn cần đi soi ruột già truy tìm ung thư ruột già, bác sĩ chính sẽ gửi bạn đến bác sĩ chuyên khoa đường Tiêu Hóa nhờ soi ruột già cho bạn, v.v..
Đẹp nhất là nếu có sự phối hợp giữa bác sĩ chính và bác sĩ chuyên khoa, bác sĩ chính có mối liên hệ tốt với bác sĩ chuyên khoa, và bác sĩ chuyên khoa nhớ gửi báo cáo về bác sĩ chính sau khi đã hoàn tất công việc của mình. Sự phối hợp này trong hệ thống chăm sóc điều hành HMO rất chặt chẽ, vì bác sĩ nào trong tổ hợp HMO cũng phải làm việc với tinh thần nghiêm túc, trách nhiệm, bác sĩ chính chịu trách nhiệm với tổ hợp, bác sĩ chuyên khoa chịu trách nhiệm với bác sĩ chính, gửi báo cáo về cho bác sĩ chính, thảo luận với bác sĩ chính trường hợp người bệnh có vấn đề đặc biệt cần theo dõi và chữa trị. Người bệnh không hài lòng với vị bác sĩ nào, có thể viết thư lên kêu ca với tổ hợp.
Bên ngoài các tổ hợp HMO, sự phối hợp giữa bác sĩ chính và các bác sĩ chuyên khoa lỏng lẻo hơn nhiều, thường là vì người bệnh tự đi bác sĩ chuyên khoa không qua sự giới thiệu của bác sĩ chính. Điều này có thể đưa đến nhiều nguy hại cho người bệnh. Chẳng hạn, người bệnh tự đi bác sĩ chuyên khoa đường tiêu hóa để soi ruột già, rồi vì trở ngại ngôn ngữ, không hiểu rõ bác sĩ chuyên khoa đường tiêu hóa nói gì, ruột già của mình hoàn toàn bình thường, 10 năm mới phải soi lại, hay ruột già mình có bướu thịt loại “tubular adenoma” 3 năm cần soi lại, vì loại bướu thịt này dễ mọc nữa và biến thành ung thư. Thay vì tự đi, nếu người bệnh được bác sĩ chính gửi đến bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa, bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa sẽ có trách nhiệm phải gửi báo cáo về cho bác sĩ chính, bác sĩ chính hiểu rõ vấn đề, giải thích lại rành mạch cho người bệnh, và khi đến đúng ngày tháng cần soi lại ruột già, sẽ nhắc nhở người bệnh đi soi lại. Mắt tiểu đường cũng vậy, nhiều vấn đề rất nguy hiểm, song vì tự đi đến bác sĩ chuyên khoa mắt, rồi không hiểu rõ bác sĩ mắt nói gì, người bệnh có thể sẽ không giữ đúng hẹn với bác sĩ chuyên khoa mắt; giá nhờ bác sĩ chính gửi đi, bác sĩ chuyên khoa mắt sẽ phải gửi báo cáo về cho bác sĩ chính, bác sĩ chuyên khoa có sơ sót trong việc theo dõi người bệnh, đã có thêm bác sĩ chính nhắc nhở họ.
Một điều đáng buồn, nhiều bác sĩ chuyên khoa, sẵn có dụng cụ kiếm tiền trong tay, vẽ làm thêm nhiều thứ không cần thiết, chẳng hạn đã soi ruột già, còn soi thêm bao tử dù không có chỉ định soi bao tử, rồi dặn người bệnh cứ 2-3 tháng tới tái khám, dù người bệnh chẳng có triệu chứng gì, mất thì giờ và tiền bạc của người bệnh, của Medicare. Trong vùng chúng ta, một bác sĩ Tim đã từng bị khiển trách vì đưa nhiều người bệnh vào nhà thương thông tim (cardiac catherization) quá dù không có chỉ định thông tim. Rồi bác sĩ tai mũi họng sửa mắt, nâng mũi cho đẹp, nhưng khai với bảo hiểm, Medicare là giải phẫu vì lý do sức khỏe của người bệnh.
Những chuyện đáng buồn này không xảy ra trong các tổ hợp y tế HMO, vì sự kiểm soát của tổ hợp, và con mắt dòm ngó của người bác sĩ chính. Do thế, trong các tổ hợp y tế HMO, người bác sĩ chính được xem là “người gác cổng” (gate keeper), ngăn người bệnh đi bác sĩ chuyên khoa vừa tốn kém vừa có thể nguy hại khi không cần thiết, đồng thời trông chừng những việc làm của bác sĩ chuyên khoa.
Bác sĩ nhà thương
Chắc nhiều người chúng ta còn xa lạ với từ “bác sĩ nhà thương” (hospitalist).
Trong hệ thống chăm sóc điều hành HMO, khi bạn có vấn đề cần chữa trị trong nhà thương, bác sĩ nhà thương trong hệ thống sẽ chăm sóc cho bạn, và nếu cần, sẽ mời các bác sĩ chuyên khoa đến cùng chữa cho bạn. Người bác sĩ chính của bạn (primary care doctor) thường không chữa bạn trong nhà thương.
Điều này cũng hợp lý, vì bác sĩ nhà thương, ngày nào cũng vào nhà thương như cơm bữa để chữa cho hàng chục người bệnh nhập viện, nên quen việc, quen ngõ ngách, quen các cách giải quyết vấn đề mau lẹ trong nhà thương để người bệnh sớm bình phục về nhà, tránh được các biến chứng của việc nằm nhà thương dài lâu (như nhiễm những vi trùng độc hại trong nhà thương), và cũng tránh những tốn kém do việc người bệnh nằm nhà thương dài lâu, mỗi ngày cả mấy trăm đồng. Nhiều bác sĩ nhà thương chỉ thích chữa trị trong nhà thương, không mở văn phòng. Còn bác sĩ chính, thường không thích công việc của bác sĩ nhà thương, vì có khi ban đêm phải dậy lái xe vào xem một người bệnh mới nhập viện, hoặc công việc văn phòng bận rộn, đi thăm người bệnh nhập viện mỗi ngày mất mấy tiếng đồng hồ, không đủ thì giờ chu toàn công việc trong văn phòng, hoàn tất các hồ sơ điện tử mỗi ngày. Mỗi người một ý thích, một công việc.
Bạn nằm nhà thương, trước khi cho bạn về nhà, thường bác sĩ nhà thương sẽ liên lạc với bác sĩ chính, thông báo tình trạng sức khỏe của bạn, và dặn bạn sau khi về nhà, trong vòng một tuần, bạn nhớ trở lại văn phòng của bác sĩ chính để bác sĩ chính tiếp tục theo dõi, chữa trị vấn đề của bạn, và làm thủ tục giúp bạn tiếp tục đi bác sĩ chuyên khoa đã xem bạn trong nhà thương nếu còn cần. Giấy tờ gì bác sĩ nhà thương hoặc bệnh viện đưa, khi trở lại văn phòng của bác sĩ chính, bạn nhớ cầm theo.
Như vậy, trong hệ thống chăm sóc điều hành HMO, có sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ chính, bác sĩ chuyên môn và bác sĩ nhà thương, tốt cho người bệnh.
Do sự làm việc xuôi chạy hiện thời của các tổ hợp y tế HMO chăm sóc sức khỏe cho các vị cao niên, vào ngày 1 tháng 1/2014 năm tới, tiểu bang Cali sẽ lần lượt đưa các vị có Medi-Medi vào các tổ hợp y tế HMO, kẻ trước người sau tính theo ngày sanh (vì không thể đưa tất cả mọi người vào cùng lúc, riêng trong quận Los Angeles ta không, đã có 216,000 người). Chính phủ không còn đủ sức coi ngó những vị Medi-Medi còn chạy quanh xem nhiều bác sĩ bên ngoài (và một số bác sĩ thấy mình không chịu trách nhiệm trực tiếp với ai nên tha hồ lạm dụng, gian lận gây thất thoát công quĩ), nên nhờ các tổ hợp y tế HMO đảm nhiệm việc này. Và như vậy, sự chăm sóc sức khỏe cho các vị Medi-Medi cũng sẽ được phối hợp chặt chẽ hơn, giữa bác sĩ chính và các bác sĩ chuyên khoa, bác sĩ nhà thương.
Mục tiêu của hệ thống chăm sóc điều hành HMO là tăng phẩm chất của việc chữa trị, đồng thời kiểm soát chi phí, tránh lãng phí, không khác gì một gia đình khéo nuôi con, con cái khỏe mạnh song vẫn tiết kiệm được, không mất tiền vô lý vào những thứ không cần thiết.