NĂM MỚI HẠNH PHÚC
Bác sĩ Nguyễn Văn Đức
8748 E. Valley Blvd., Ste H
Rosemead, CA 91770
Tel: (626) 288-3306
Bước sang năm mới, chúng ta chúc nhau: “Happy New Year” (Năm Mới Hạnh Phúc). Năm mới sẽ hạnh phúc suốt từ đầu năm đến cuối năm nếu mỗi ngày chúng ta không quá căng thẳng.
Ít nhiều, chúng ta đều căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày, chẳng lúc này cũng lúc khác. Tuy nhiên, quá nhiều căng thẳng có thể làm tổn hại sức khỏe, làm vơi đi hạnh phúc của ta, của gia đình. Muốn biết mình trong năm cũ có hay căng thẳng quá đáng không, bạn thử tự hỏi:
- Mình hay đau đầu, nhức mỏi các bắp thịt, hoặc có những triệu chứng tiêu hóa bất thường do căng thẳng?
- Trong công việc hàng ngày, mình phạm nhiều lầm lỗi hơn bình thường, vì khó tập trung tư tưởng?
- Gần đây, xảy ra nhiều xung đột, xích mích với vợ con ở nhà, hoặc với các bạn đồng sở?
- Bạn cảm thấy tinh thần, thể xác bạn, thường trong trạng thái căng thẳng?
- Bạn cảm thấy buồn rầu, chán nản?
- Gần đây, bạn hay tỏ ra cay đắng, mỉa đời, không cảm thấy muốn làm việc?
- Bạn luôn thấy mệt mỏi?
- Bạn mất ngủ: khó dỗ giấc ngủ, hay thức giấc trong đêm?
- Bạn ăn, uống nhiều bất thường, hoặc dạo này lại đâm hút thuốc lá?
- Bạn hay nóng giận vô cớ, bực mình vì những chuyện nhỏ nhoi không đâu?
Nếu bạn thành thực với chính mình, và trả lời “Có” cho vài câu hỏi nêu trên, bạn đang trong trạng thái căng thẳng quá đấy.
Căng thẳng (stress) xảy ra khi có sự mất quân bình giữa những đòi hỏi của cuộc sống hàng ngày, và năng lực của ta dùng đối phó với những đòi hỏi đó. Sự mất quân bình hay xảy ra khi có những thay đổi bất thường trong cuộc sống. Những thay đổi ấy có gây căng thẳng hay không, còn tùy thuộc phản ứng của chính ta trước sự việc. Một cuộc tình tan vỡ, kẻ tỉnh bơ quên ngay, có người xót xa, buồn bã nhiều năm tháng, thậm chí chán đời, tử tử.
Tình tan vỡ, chủ cho nghỉ việc, vừa trúng số, hoặc chỉ vài câu cãi nhau chẳng đáng, v.v., những bất thường đưa đến căng thẳng không nhất thiết phải những gì to tát, có thể là ngay những điều nhỏ thôi trong cuộc sống hàng ngày. Lớn, nhỏ, chúng đều được gọi “những tác nhân gây căng thẳng” (stressors). Mỗi người một tâm ý, chúng ta phản ứng khác nhau trước những tình huống, những tác nhân gây căng thẳng.
Thực ra, ai cũng cần chút căng thẳng để hoàn tất mọi công việc hàng ngày một cách tốt đẹp. Người chẳng cảm thấy căng thẳng tí nào sẽ cứ ỳ ra, thiếu tinh thần trách nhiệm. Song, căng thẳng quá đáng lại không tốt, ta có những triệu chứng khó chịu, hiệu năng làm việc của ta suy giảm, hạnh phúc gia đình cũng tổn hại.
Giờ, giả sử bạn quả thấy mình đang căng thẳng dữ quá, làm thế nào để đương đầu với căng thẳng, và biết đâu, còn biến nó thành lợi cho bạn?
Nhận diện
Bước đầu, để kiểm soát các căng thẳng, ta nhận diện những tác nhân gây căng thẳng, khiến ta dễ phản ứng lại chúng. Đừng tưởng chỉ những sự việc hoặc biến cố xảy ra bên ngoài làm bạn buồn rầu, sợ hãi, lo âu, mới là những tác nhân gây căng thẳng. Không khéo, chính những tư tưởng, tình cảm, hoặc những ước vọng của chính bạn cũng khiến bạn dễ căng thẳng:
- Việc thì nhiều, nhưng thì giờ của bạn lại không đủ? (not enough time)
- Ôi chao, sao mà sự việc lại thay đổi bất ngờ ngoài sức tưởng tượng của mình như vậy? (unexpected change)
- Việc gia đình rối rắm? (family problems)
- Ngày chỉ có 24 tiếng, sức người có hạn, nhưng bạn ôm đồm, nhận nhiều trách nhiệm quá? (extra responsibility)
- Những bất hòa với người chung quanh? (personality clashes)
- Tiền bạc thiếu thốn? (money difficulties)
Và còn những gì gì nữa, bạn thử bỏ chút thì giờ nghĩ xem. Chẳng hạn như: “Chết chửa, sắp thi quốc tịch, sờ bụng, chưa có chữ nào”.
Nhận diện được những tác nhân hay gây căng thẳng cho bạn rồi, xin bạn lại... bỏ thêm chút thì giờ để nghĩ lại, xem bạn đã phản ứng ra sao khi chúng đến làm phiền bạn. Bạn đã phản ứng cách nào: theo chiều hướng không tốt (negative ways) tạo thêm căng thẳng thay vì theo chiều hướng tốt (positive ways) giúp giảm bớt căng thẳng?
- Vội vã, lo âu, giận dữ, ... thay vì tổ chức công việc hợp lý, xếp đặt công việc theo thứ tự ưu tiên, việc nào làm trước, việc nào sau, việc nào... cho vào sọt rác.
- Nói xấu, chê bai thay vì ôn tồn thảo luận.
- Tiêu tiền mặc sức (overspending) thay vì tiêu hợp lý, có tính toán (budgeting).
- Lúc nào cũng âu lo, sợ sệt thay vì nhờ bạn bè, người thân giúp sức.
- Độc tài, muốn kiểm soát mọi việc, thay vì mời mọi người cùng tham gia.
- La hét, đánh đập thay vì khuyên răn.
- Làm căng thêm các bắp thịt vùng đầu cổ thay vì làm chúng dãn ra (stretching exercises).
- Nhức đầu thay vì thở hít sâu (deep breathing).
- Bẳn gắt, nóng nảy thay vì thực hành những động tác giúp người thư dãn (relaxation exercises).
- Nặng mang tư tưởng bi quan (negative thoughts) thay vì tự nhủ theo chiều hướng lạc quan (positive self-talk).
- Ăn cho cố (overeating) thay vì vận động.
- Đổ thừa thay vì thẳng thắn nhận trách nhiệm.
Trong bài kỳ tới, chúng ta sẽ bàn đến những phương cách tốt để chống căng thẳng.