BỆNH VIÊM DA
QUANH MIỆNG
Bác sĩ Nguyễn Văn Đức
8748 E. Valley Blvd., Ste. H
Rosemead, CA 91770
(626) 288-3306
Da hàng trăm bệnh, không phải chỉ một bệnh “lác” như chúng ta vẫn tưởng. Giống chúng ta, mỗi bệnh có một tên riêng, gọi đúng tên, bác sĩ nào trên đất Mỹ cũng hiểu.
Đã hơn 30 năm trôi qua, kể từ ngày lần lượt kẻ trước người sau rời bỏ đất nước đi tìm tự do, chúng ta nay cần thành thạo với tên tộc của các bệnh, cố nhớ tên tiếng Anh của chúng, để dễ dàng cho các bác sĩ giúp chúng ta. Nhất là khi chúng ta gặp các bác sĩ người Mỹ, người Tàu, ... không biết tiếng Việt. Việc càng quan trọng trong trường hợp khẩn cấp như tại phòng cấp cứu của bệnh viện, khi chúng ta cần biết cách nhanh chóng kể bệnh và dùng đúng tên bệnh. Nếu qua thông dịch, lại cần kể bệnh mạch lạc, chính xác hơn, để họ còn dịch cho đúng, chúng ta ậm ờ, họ dịch sai, bác sĩ định bệnh lầm, chỉ khổ thân chúng ta.
Hơn nữa, ngày nay Internet là nguồn giúp ta tìm hiểu bệnh tật rất lợi hại. Biết tên tiếng Anh của bệnh, đánh vào vài chữ, nhiều bài viết về căn bệnh trên Internet sẽ hiện ra tha hồ ta đọc. Chúng ta nên tận dụng nguồn chỉ dẫn này để học hỏi, mở mang kiến thức giúp cho chính bản thân và gia đình, tránh để người khác hướng dẫn sai lầm.
Bệnh viêm da quanh miệng (bạn nhớ tên tiếng Anh của nó, “perioral dermatitis”, cũng chẳng khó nhớ phải không bạn) xuất hiện trên toàn thế giới, tấn công mọi sắc dân. Nó xảy ra nhiều nhất ở phụ nữ trong hạn tuổi 16 đến 45, tuy ai cũng có thể bị nó đến thăm, kể cả người lớn tuổi và trẻ em.
Nguyên nhân đích thực nào gây ra căn bệnh không được biết rõ lắm. Có thể bệnh do sự tổn thương của da nơi có mụn.
Một số người bị viêm da quanh miệng do dùng thuốc thoa chứa chất steroid lâu ngày trên mặt. (Thuốc thoa chứa chất steroid, như triamcinolone, clobetasone, ..., rất hay bị lạm dụng, người bệnh xin, dù chẳng có chỉ định dùng gì cả, bác sĩ chiều lòng cứ cho bừa. Thuốc nào, uống hay thoa, cũng cần có định bệnh, chỉ định dùng rõ rệt ghi đàng hoàng trong hồ sơ.) Có thể chất thuốc steroid làm tổn thương vùng da ta thoa thuốc, khiến bệnh dễ xuất hiện.
Nhiều trường hợp bệnh được nghĩ có thể do dùng kem đánh răng chứa chất fluorine (fluorinated toothpaste), kem hay nước chống khô da (skin moisturizers), son phấn làm đẹp (cosmetic products), vi trùng fusobacteria, nấm Candida albicans, do sự thay đổi lên xuống của các kích thích tố phái tính trong cơ thể người phụ nữ, và do uống thuốc ngừa thai.
Bệnh tạo những vết mụn nhỏ 1-2 mm lấm tấm màu đỏ chi chít quanh miệng, có khi trong chứa chất nước hoặc mủ. Vì các mụn này xuất hiện quanh miệng nhiều nhất nên bệnh có tên “perioral dermatitis”, nhưng thỉnh thoảng có trường hợp mụn mọc ở quanh mũi hoặc mắt. Chúng trông khác với các mụn của bệnh mụn trứng cá (bệnh mụn trứng cá acne vulgaris có thêm những mụn cám comedones trong khi bệnh viêm da quanh miệng perioral dermatitis không có những mụn cám comedones). Da vùng mụn có thể cảm thấy nóng hoặc như kim châm chích khó chịu.
Bệnh lành, không nguy hiểm, song khiến ta trông kém đẹp. Cũng may, khi khỏi, nó không để lại thẹo.
Không chữa, bệnh dằng dai lúc nặng lúc nhẹ nhiều tháng hay năm. Có khi nó bị định sai thành bệnh khác, bác sĩ cho thuốc thoa chứa chất steroid xài hoài, nó lại càng tệ hơn. Định đúng và chữa trúng trong vòng vài tuần đến vài tháng, bệnh sẽ khỏi; tuy sau đó nó có thể tái phát, song sẽ nhẹ hơn, và cũng dễ chữa hơn lần sau.
Việc chữa trị không khó.
Đầu tiên, nếu bạn đang dùng chất thuốc thoa nào chứa chất steroid trên mặt, chúng ta cần ngưng nó ngay. Hoặc nếu ta nghi nguyên nhân nào đang gây bệnh, như son phấn (cosmetics), các sản phẩm dưỡng da (skin care productus), ..., nếu có thể, ta thử ngừng dùng nó.
Những trường hợp nhẹ, chúng ta thoa kem Elidel, kem trụ sinh metronidazole hay erythromycine cũng đủ. Những trường hợp nặng hơn, chúng ta dùng thuốc trụ sinh uống tetracycline, doxycycline, minocycline, hay erythromycin. Sự chữa trị thường từ vài tuần đến vài tháng.
Ở các cháu bé dưới 12 tuổi chưa thể dùng các thuốc tetracycline, doxycycline, minocycline, chúng ta dùng trụ sinh erythromycine hoặc kem thoa trụ sinh metronidazole.
Bệnh da rất nhiều, và ở Mỹ, không có bệnh da nào tên “lác” cả; giúp các bác sĩ, chúng ta cố nhớ tên bệnh tiếng Anh bác sĩ nói chúng ta biết. Mà không riêng bệnh về da, tất cả các bệnh khác cũng vậy, bác sĩ nên giúp người bệnh biết tên bệnh tiếng Anh, và người bệnh biên vào sổ riêng của mình tên bệnh này, xem đi xem lại để nhớ.