TƯỞNG EM LÀ MÙA XUÂN
TẠ XUÂN THẠC
Mỗi
năm Tết đến là những quán hàng chẳng riêng gì trên phố Bolsa của Tiểu Saigon bên
Cali mà ngay cả trên khu phố Bellaire khu South West của thành phố Houston tiểu
bang Texas cũng lại rộn ràng bánh mứt hoa trái bày la liệt trong các khu
shopping sang trọng và những khu thương mại sầm uất, nơi đó rất đông người vãng
lai ngắm cảnh và mua bán. Đối với người Việt thì sự chuẩn bị mua sắm cây cảnh,
bánh mứt dành cho ngày Tết thì đã thành tập tục, truyền lại đã lâu đời được coi
như là ngày truyền thống.
Riêng đối với cư dân địa phương chính gốc là người Mỹ thì cũng vào thời gian này, lại chuẩn bị cho lễ hội Tình Yêu (Valentine’s Day). Thường đến thời điểm này khí hâu tại Houston hơi xe lạnh, nhưng cái lạnh của sự ấm áp dễ thương, lạnh bên ngoài, ấm lòng bên trong mà tưởng nhớ đến mùa Xuân nơi thành phố Đà Lạt mộng mơ nên thơ thuở trước:
Ngày nào . . . đường xuân phơi phới
Khách ngất ngây thấy hoa nở trên má ai
Rồi yêu hoa trên má
Mà ghi câu luyến nhớ thành bài thơ
(Bài thơ Hoa Đào - Nhạc Hoàng Nguyên)
Bài thơ Hoa Anh Đào của nhạc sĩ Hoàng Nguyên, tiếng hát của ca sĩ Thanh Lan vang vọng từ một cửa hàng, văng vẳng bên tai những người tản bộ ngắm hoa. Nghe nhạc nhìn hoa một thú vui tiêu khiển tao nhã mà phần nhiều người đam mê ưa thích một cách thích thú. Vì khi ta nghe nhạc, thưởng thức thi ngâm, lúc vãn cảnh ngắm hoa thì cũng giống như ta hít thở không khí, nhưng không bị ràng buộc bởi không gian và thời gian, những thú vui và đam mê ấy đến với tôi như người bạn đời, nhắc cho tôi bao nhiêu kỷ niệm êm đềm nhưng cũng không quên mang lại những nỗi ưu tư muộn phiền trong ký ức.
…
Ôi! . . . Đà Lạt là thơ . . .
Bài thơ mến yêu reo muôn đời
Dệt bằng tiếng gió ngàn reo
Qua đồi thông hay bên . . . bờ suối
Ôi! . . . Đà Lạt là mơ . . .
Giấc mơ tiên nữ giáng xuống trần
Tóc mây buông lơi tha thướt bên hồ
Đợi tình quân đến trong giấc mơ
Một buổi chiều Xuân năm 75, tôi cùng Lan đi xem hoa tại chợ hoa Đà Lạt, tôi quên sao được buổi chiều hôm ấy có nắng vàng nhè nhẹ, chúng tôi sánh bước đi bên nhau mà lòng dạt dào niềm vui đón chờ mùa Xuân mới, chắc Lan cũng như tôi khi nàng để mắt nhìn ngắm những bông hoa xinh tươi, hai tai lại được nghe những âm thanh êm dịu của những bản tình ca phát ra từ trong speacker ở ki-ốt vọng ra, cuồn cuộn len vào hồn những dòng âm thanh dạt dào vui vẻ nhưng cũng mạnh bạo như sóng vỗ ngoài biển khơi, đôi lúc dịu mát như những ngọn gió chiều mùa hè nhè nhẹ thổi. Bất chợt, Lan đưa tay chỉ vào đóa hoa hồng và nói với tôi:
-Anh trông xem kìa! Những bông hồng hàm tiếu đẹp tuyệt vời.
Tôi nhìn theo tay Lan, phải công nhận nàng khen hoa đẹp là thật đúng, vì Đà Lạt là vùng đất duy nhất tại Việt Nam có điều kiện về khí hậu, đất đai cho các loài hoa của vùng Nhiệt Đới, Á Nhiệt Đới và Ôn Đới, cho nên nhiều giống hoa trồng đều tươi tốt lại lâu tàn, trong đó có cả giống hoa hồng mà nàng vừa khen. Tôi giải thích cho Lan nghe rằng từ cuối thế kỷ 19, người ta đã thành lập tại Đà Lạt một Trạm Nông Nghiệp, diện tích trên dưới 17 héc-ta, họ trồng thử nghiệm các loại cây ăn trái, rau và các loại hoa. Hiện nay đã trở thành Trung Tâm Thực Nghiệm Rau Hoa Đà Lạt, nó là hậu thân của Trạm Nông Nghiệp khi xưa, tiếp tục phát triển tiềm năng của vùng trồng hoa, vì nơi đây có hàng chục vườn hoa gia đình cư dân Đà Lạt chuyên nuôi trồng hoa, sản xuất hàng trăm ngàn cây hoa đủ loại, cung ứng cho các cả ba miền đất nước, nhưng chủ yếu là miền Nam mà Saigon là nơi tiêu thụ nhiều nhất. Lan thắc mắc hỏi:
-Em còn nghe nói các gia đình trồng trong vườn nhà mà từ thập niên đầu 1930 đã thành lập ấp Hà Đông ở ngoại ô thành phố Đà Lạt phải không anh?
Tôi đáp lại lời Lan:
-Em nói đúng đấy Lan ạ, những gia đình ấy đã ươm trồng hoa glaieul với sản lượng lớn, cung cấp cho thị trường hoa các nơi. Các vùng ngoại ô khác, như Trạm Hành, Đa Thiện, phát triển ngày càng mạnh việc ươm giống để trồng các loại hoa phong lan. Cây hoa chuông vàng, và hai cây hoa phượng tím đầu tiên có mặt ở Việt Nam.
Lan ngắt lời tôi, nàng hỏi:
-Chắc những cây phượng tím đó quý lắm phải không anh - À mà nó còn sống hay đã tuyệt giống rồi?
-Hai cây phượng tím và chuông vàng ấy vẫn còn, nó được một cư dân Đà Lạt là kỹ sư Lương Văn Sáu, mang từ Pháp về trồng tại Đà Lạt. Cây hoa chuông vàng thì được trồng trong khuôn viên Chùa Quán Thế Âm (trên bờ hồ Xuân Hương) . Riêng 2 cây hoa phượng tím thì được trồng trước chợ Đà Lạt và trên bờ hồ Xuân Hương. Thung Lũng Hoa Đào của ông Bùi Văn Lời (Mười Lời), đã công phu ghép, ươm trồng định hình, tạo dáng cho hoa đào. Có những lần ông cho mang tới 60 chậu hoa đào để trưng bày trong những lễ hội về hoa. Đặc biệt, ông đã ươm trồng hàng trăm chậu Hoa Quỳnh Nhật bản ( Nhật Quỳnh) mà giống đã đem từ Nhật Bản về, loại Nhật Quỳnh này nở hoa nhiều ngày, với 5 màu sắc khác nhau. Quân Tử Lan, ông Mười Lời mới mang giống từ Trung Quốc về, đóng góp thêm 20 chậu lan vào rừng phong lan Đà Lạt. Nhân đang nói về hoa phong lan, tôi ngước nhìn Lan mà nói:
-Anh cũng có một chậu lan quý lắm . . .
Nàng mừng rỡ hỏi lại tôi:
-Chậu Lan ấy anh cất dấu ở đâu mà kỹ thế, sao em không thấy?
Tôi mỉm cười nhìn thẳng vào mắt nàng, con mắt sáng long lanh như ẩn hiện một buồn man mác.
Rồi mỉm cười hỏi lại Lan:
-Lan không thấy thật sao?
- Thật mà!
Tôi cười hóm hỉnh:
-Chậu Lan quý đó đang đứng bên anh đây, em đã thấy chưa?
Lan hiểu ý nên nàng cười tươi:
-Anh, rõ khéo nịnh đầm!
-Lan không muốn anh khen em sao?
-Em muốn lắm chứ, sao lại không - ước gì chậu Lan này được anh cấy trồng ngay ở trong tim!
Cả hai chúng tôi đều cười, vui sướng trong không khí hạnh phúc của buổi chiều xem hoa ngày Tết, trong lúc mọi người chuẩn bị đón xuân. Những câu chuyện của hai chúng tôi có khi bâng quơ tẻ nhạt, nhưng mà dù có lạt lẽo đến đâu đi nữa thì đối với chúng tôi lúc đó cũng trở thành đậm đà chẳng khác gì những bông hoa Đà Lạt mới hàm tiếu, còn e thẹn chưa chịu nở nụ cười tươi.
Tiếng nhạc ở một ki-ốt bán hoa vọng ra, tiếng ca trầm buồn của ca sĩ Duy Khánh:
Con biết bây giờ mẹ chờ tin con
khi thấy mai đào nở vàng bên nương
Năm trước con hẹn đầu xuân sẽ về
nay én bay đầy trước ngõ
mà tin con vẫn xa ngàn xa
ôi nhớ xuân nào thuở trời yên vui
nghe pháo giao thừa rộn ràng nơi nơi
bên mái tranh nghèo ngồi quanh bếp hồng
trông bánh chưng ngồi chờ sáng
đỏ hây hây những đôi má đào
…
Con biết bây giờ mẹ chờ em trông
nhưng nếu con về bạn bè thương mong
bao lứa trai cùng chào xuân chiến trường
không lẽ riêng mình êm ấm
Mẹ ơi con xuân này vắng nhà
Mẹ thương con xin đợi ngày mai...
(Xuân này con không về - Nhạc Trịnh Lâm Ngân)
Mùa xuân năm ấy – mùa xuân 75 - Lan và tôi đi ngắm cảnh xem hoa vui xuân mơ đến những ngày tháng được sống bên nhau suốt kiếp. Chúng tôi đi bên nhau, tay đan tay mà tưởng chừng như em là mùa xuân, mà hạnh phúc như đang trong tầm tay đôi lứa. Tôi thấy ánh mắt Lan như hai vì sao sáng, long lanh lấp lánh giữa vòm trời tăm tối, nàng trông như một đóa hoa yêu kiều tươi thắm của mùa xuân, như hoàng mai kiêu xa diễm mộng, nàng kín đáo như búp sen hồng toả hương thơm ngát, nàng đáng yêu như đóa hồng nhung còn hàm tiếu và tinh khiết của ngày lễ hội tình yêu Valentine. Tiếng nhạc vẫn rộn ràng :
Khu vườn thiếu hoa đào mừng xuân
Đàn trẻ thơ ngây chờ mong
anh trai sẽ đem về cho tà áo mới
ba ngày xuân đi khoe phố phường
…
Nhưng chiến cuộc bùng phát, tin dữ vang dội từ con sông Bến Hải của tỉnh Quảng Trị lan vào tới Huế và cứ thế tiến vào phía nam đã làm cho bao nhiêu sinh linh điêu đứng.
Lan và tôi từ đó về sau mất liên lạc, mỗi người đi mỗi ngả, hai phương trời cách biệt. Tâm trí tôi như đắm chìm vào vòng buồn thương nghiệt ngã, buồn rầu và tự hỏi lòng mình như đang hỏi Lan “Tình yêu là gì Lan nhỉ?” - Chẳng có câu giải đáp nào thoả đáng - Phải chăng là sự dịu dàng, những lời nói ngọt ngào mình trao cho nhau nhẹ nhàng và dịu êm như những vần thơ Xuân Diệu:
Làm sao cắt nghĩa được tình yêu
Có nghĩa gì đâu một buổi chiều
Nó đến hồn ta bằng nắng nhạt
Bằng mây nhè nhẹ gió hiu hiu
Tháng Tư đen 75 cả miền Nam bị chìm đắm một mầu tang, Cộng Sản miền Bắc xua quân tiến chiếm miền Trung rồi cả toàn miền Nam. Không khí tang tóc phủ kín bầu trời đến nỗi những cánh hoa không còn nở tươi nữa dù được vun trồng dưới vòm trời Đà Lạt, hay hoa Đà Lạt có nở nhưng cũng phải tan tác dưới họng súng quân thù, cánh hoa Lan của tôi đã phiêu bạt nơi đâu hay đã tan nát đời hoa, tôi nào đâu biết được. Tôi đau xót gạt nước mắt ra đi, nhưng thương nhớ vô vàn người con gái đơn sơ thuần thục đoan trang, một người thiếu nữ gương mẫu.
Mùa xuân năm ấy trong thiên nhiên không còn khởi sắc, không có nắng xuân về kể cả lời thơ mượt mà tươi thắm hay phơi phới trong lời ca tiếng nhạc vui xuân cũng không còn nữa mà nhường chỗ cho thê lương ảm đạm Giặc giã tràn lan khắp nơi, họ đã gọi xuân 75 là “xuân chiến thắng” nhưng với tôi, hay với toàn dân miền Nam thì là một mùa xuân buồn, xuân thê lương và ảm đạm. Nguyễn Du đã không sai khi đã viết trong Đoạn Trường Tân Thanh rằng “Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ” . Cho nên lúc này dù ngoài trời đang có mưa xuân êm ả thì cũng chỉ tạo cho con người một tâm thức buồn bã - mưa bên ngoài, mưa cả trong tâm hồn tôi - Ôi sao lòng tôi buồn thế. Bóng dáng Lan hiện về trong tiềm thức, trong tâm tư và nỗi nhớ, tôi nhớ mắt nàng buồn, một thứ buồn của thuở xa xăm trong hoài niệm. Bây giờ thì tôi cầu xin trời ngưng mưa cho tóc Lan thôi ướt, tôi xin mưa xuân không rơi để môi hồng Lan không lạnh giá, không cô đơn như trong những dòng chữ này mà tôi đang gởi đến nàng những lời nồng nàn của con tim thổn thức, hay như nỗi lòng trăn trở, những kỷ niệm dấu yêu ngày cũ lại trở về bên tôi, Lan nào có hiểu thấu nỗi lòng sâu kín của tôi đâu nhỉ?
Một ngày bảy lăm, con bỏ nước ra đi
Hai mươi năm là hai lần ta biệt xứ
Giờ cha lưu đày ở ngay trên đất ta
Và giờ con lưu đày ở đây trên xứ lạ!
Một ngày năm bốn, cha lùi quê hương
Lánh Bắc vô Nam, cha muốn xa bạo cường
Một ngày bảy lăm, đứng ở cuối đường
Loài quỷ dữ xua con ra đại dương!
(Nhạc Phạm Duy)
Chúng tôi quen nhau khi mùa xuân sang, tưởng em là mùa xuân trong đời – Ai đâu ngờ mùa xuân 75 vụt tới - chúng tôi xa nhau vĩnh viễn, một đời hoa trôi nổi.
Nhưng . . . rồi mùa hoa tàn
Người hoa . . . sao vắng mãi
Bao . . . chiều lòng mong chờ
Đường hoa . . . sao hững hờ
Để lòng . . . lữ khách tê tái
Cất bước đi nhớ hoa đào trên má ai
Màu hoa in trên má
Làm khách lưu luyến mãi Đà Lạt ơi!
Trong tâm tình của mùa Xuân cũng là mùa tình yêu Valentine khi nắng Xuân chan
hòa trong không gian, trong không khí mùa Xuân rộn rã của Houston, tôi xin viết
ra những lời tình tự trao cho Lan người mà tôi vĩnh viễn tưởng rằng em là mùa
xuân, nhưng đau xót vì thời cuộc đổi thay, tôi không tìm thấy nàng đâu nữa, tuy
vậy tôi vẫn hy vọng nàng ở một nơi nào đó trên mặt địa cầu để nhận những lời
tình tự này, tôi xin trao cho nàng tháp ngà của yêu đương, hay trên bờ môi hoặc
làn hơi thở nhịp nhàng của nhau.
Mùa xuân lại về, dù ở nơi đâu, bất cứ thế giới nào, còn sống trên cõi đời này hay đã khuất núi, cũng xin hãy trao cho nhau hết cả mùa xuân, cả ngày lễ hội Valentines vì chỉ có tình yêu mới là vĩnh cửu.
Tạ Xuân Thạc
Văn Đàn Đồng Tâm