GIỚI THIỆU "THƠ THƠM
TỪ GỐC RỄ TÌNH"
CỦA LUÂN HOÁN
TRẦN THỊ NGUYỆT MAI
Khi đọc thơ đôi lúc tôi có thắc mắc. Khi thì không biết tên tác giả bài thơ, khi thì không biết câu thơ như vậy có đúng với ý tác giả không vì lỗi typo...Và, dù chưa hề quen biết với anh Luân Hoán, nhưng khi email hỏi, anh đều giúp câu trả lời. Lần này cũng vậy. Tôi đã thắc mắc một chữ trong câu thơ của thi sĩ Thương Nguyệt hồi xa xưa, thời ông chưa là họa sĩ Trịnh Cung, chẳng biết hỏi ai, nên lại email hỏi anh. Và đó là khởi nguồn của bài viết hôm nay.
Anh cho biết anh sẽ in một tập thơ mới, nếu tôi có hứng thú thì góp vài trang cảm nhận cho vui. Thật là một vinh hạnh quá lớn lao, làm sao tôi có thể từ chối được? Bởi anh là một nhà thơ đã thành danh từ rất lâu. Bắt đầu làm thơ từ năm 11 tuổi, tính đến nay anh đã sống với thi ca 61 năm. Có thơ đăng báo từ rất sớm (khoảng 14-15 tuổi) trên Tuổi Xanh, Gió Mới, và các báo văn học Tiểu Thuyết Thứ Bảy, Ngàn Khơi, Kỷ Nguyên Mới, Mai, Bách Khoa, Văn Học...Là một trong những anh em miền Trung chủ trương tạp chí Trước Mặt-một tạp chí văn hóa xã hội-năm 1968 và cũng là người có thơ, sách xuất bản rất nhiều...
"Thơ thơm từ gốc rễ tình" là tập thơ mới nhất của anh, gồm có 5 tiểu tập:
1. Tình vay sông núi quê nhà
2. Mừng em linh hiền ăn nằm với thơ
3. Nụ hồng cho bạn trăm năm
4. Thường ngày hít thở linh tinh
5. Cảm nhận từ nữ lưu
Phần 5 đặc biệt dành cho tiếng nói của nữ lưu, vì có nhiều nhà văn, nhà thơ, nhà phê bình nam giới đã viết về thơ của anh, như Đỗ Quý Toàn, Thái Tú Hạp, Du Tử Lê, Song Thao, Hồ Trường An, Nguyễn Mạnh Trinh, v.v...với những nhận xét chính xác mà tôi rất đồng tình. Như của nhà văn Hồ Trường An: "Ngôn ngữ của anh lạ lắm: anh làm thơ khơi khơi như nói chuyện, đôi lúc như hí lộng. Chúng ta không bắt găp sự gọt dũa, trau chuốt trong thơ anh. Y vậy, mà ngôn ngữ anh đẹp lạ lùng, nó chứa cả nguồn sinh lực vô biên, hồn nhiên tuyệt vời. Qua ngôn ngữ thơ đó, chúng ta bắt gặp một sự nhạy cảm, rất thơ, một tâm hồn phóng khoáng kỳ diệu."
Hay nhà thơ Thái Tú Hạp:
"Bút pháp của Luân Hoán vững vàng, nhuần nhuyễn. Thong Dong, xuôi suốt ở thế 7, 8 chữ. Mềm mại, nhẹ nhàng ở thể lục bát. Cô đọng, tự nhiên ở 5 chữ. Thơ của anh dồi dào hình ảnh, màu sắc với giọng giản dị đôn hậu, hay đưa tục ngữ vào thơ, đánh thức được xúc cảm của người đọc. kêu gọi sự tham dự của người thưởng thức đến từng dòng, từng chữ...Tóm lại Luân Hoán là nhà thơ của cảm xúc. Và anh đã thành công trên đường đi của anh".
Phải nói ngay rằng Luân Hoán làm thơ rất dễ dàng, bất cứ chỗ nào, thời khắc nào, không cần phải ngồi vào bàn viết, có bút mực hẳn hoi. Anh có thể làm thơ ngay trên giường ngủ, khi chở vợ đi chợ, hoặc khi đang lái xe trên xa lộ...Vậy đó, nhưng hình ảnh, lời thơ rất đẹp tuy anh không cố ý gọt dũa hay trau chuốt. Chẳng hạn như:
không có áo vàng không hoa cúc
hình như đã có chút gì thu
càng xanh đã úa vài ba lá
như là đang nhuốm bệnh tương tư
ngày bước chậm chân theo sợi nắng
mây còn ngái ngủ ẩm sương mai
không chim không bướm không nguồn tóc
giớ khẽ rùng mình lệch cánh vai
(Hơi Thu)
Những câu thơ thật đẹp và cũng quá đỗi ngậm ngùi khi anh viết về quê hương, tôi cứ thích đọc hoài:
Hay:
gió lặng Sơn Trà tâm vẫn bão
không mưa mà lệ ngấm đêm sương
(Sông Hàn)
Và:
chết rồi, hồn phách, trái tim
con chim cũng muốn đi tìm cố hương
gắng cho ta chỗ kê giường
trên may trải bóng lên phường ấp xưa
(mất chỗ kê giường)
Tôi đọc mà rưng rưng nước mắt. Không cần những chữ nghĩa "đao to búa lớn", những lời thơ của anh nhẹ nhàng, thủ thỉ nhưng lại làm con tim xao động khi nhớ lại những ngày ấu thơ:
đêm đêm tức tưởi xốn xang lạ lùng
hàng tre gốc mít cành sung
đụn rơm bụi chuối...nhớ nhung xót lòng
...
cái đìa, con lạch, dòng sông
từ trong trí nhớ nối dòng chảy ra
...
nâng tay đè, xốn nặng thêm
vết tình đất nước chợt rên thành lời
(thả lỏng nỗi buồn)
Bất cứ nơi nào cũng làm anh gợi nhớ đến một quê hương đã nghìn trùng xa cách:
ở Cayo Coco
nhớ Thanh Bình Đà Nẵng
thấy trên sóng nhấp nhô
một thằng bé vọc sóng
(Ngồi Một Nơi Nhớ Một Nơi)
Hay khi nghe tiếng chim cu cũng vậy:
Lần theo những tiếng cu gù
tôi đi tìm lại cái tôi thuở nào
vấp chân vào chùm ca dao
người xưa bỏ rớt bên rào tre thưa
Lượm lên, ướm thử có vừa
cái lòng đang trống gió lùa bốn bên
bảy mươi năm tưởng đã quên
ai dè vẫn nhớ hương đêm trăng vàng
(Tìm Lại)
Hình ảnh đẹp quá phải không? Hương đêm trăng vàng. Chỉ bấy nhiêu thôi cũng đủ đưa ta về một vùng trời ấu thơ mà nhớ quắt quay cái thuở còn để chỏm, đã từng tắm hương đêm dưới ánh trăng vàng, ngây thơ cứ ngỡ trăng đang dạo chơi cùng mình...
Nhưng nhắc đến Luân Hoán là phải nhắc đến dòng thơ tình của anh. Tôi chưa được hân hạnh gặp anh ở ngoài đời, nhưng theo những dòng "tự họa"của anh, thì anh là một người:
tầm tầm một thước sáu
...
trọng lượng và lãng mạn
tính tình hơi nhút nhát
(Tâm Dung tự họa)
Nhưng với nàng thơ thì anh bạo gan lắm, anh "tán" ra trò, hỏi người đẹp nào lại không "đổ":
riêng ta xin được thật thà
mê và yêu vốn bao la dạt dào
thôn quê thành thị rừng cao
biển sóng đều chở em vào thênh thang
(ngợi ca mỹ nhân)
Nào là xin được làm "Chúa Chổm":
nợ em cái háy nhẹ nhàng
cái nguýt tình tứ mở màn mộng xuân
nợ em cái véo đỏ lừng
ửng hồng da thịt thấm nhuần mạch tim
em không đòi, ta trở thành
chúa Chổm từ thuở xuân xanh đến giờ
(Hẹn Nợ)
Rồi còn hăm he:
ta mà cưa đổ được em
ngày đêm thường trực hành mềm em ra
...
ta xưa tim rộng mấy tòa
chừ thu hẹp đủ mái nhà nhốt em
(Hăm)
Chỉ cần người đẹp đi ngang qua:
dáng xuân như vệt nắng
hồn vương hương đôi tà
thơ ngây chợt bẽn lẽn
rùng mình chạm mắt ta
là tâm hồn nhà thơ đã thấy xôn xao:
gắng ngồi trong bủn rủn
á khẩu trước nguồn hương
bước em kéo dài mãi
sợi thơ tình nhớ thương
(Dáng Xuân)
Anh đã biết yêu rất sớm, từ những năm học đệ lục, đệ ngũ (lớp 7, 8 bây giờ), dù chỉ là một buổi hẹn đi xem phim hay chạm vào tay nhau mà đã thấy rung động:
lần đầu tiên rủ em xem chiếu bóng
cứ như là chuyện trọng đại thế gian
đã tập trung tinh thần non nửa tháng
đến lúc ra đi tim vẫn rộn ràng
(Tình Năm Đệ Lục)
lòng chưa mở nhưng tình đã lộ
tay chạm tay rúng động mất hồn
mắt gặp mắt lập lờ bối rối
cả thân hình như đã bị chôn
(Người Tình Năm Đệ Ngũ)
Tình yêu thuở ấy thật trong sáng, chỉ là những nhớ nhung vơ vẩn, chưa có những đắm say nhục dục:
yêu chẳng biết làm gì hơn ngoài nhớ
nhớ lạ kỳ, nhớ tưởng phát cuồng điên
mới chia tay, vừa đến nhà đã viết
trao gởi cho nhau liên tiếp nỗi niềm
(Nụ Trăng Đầu Đời)
Tuy bông đùa ba hoa với nàng thơ thật nhiều nhưng anh là người người yêu thương vợ. Tôi đã đọc những câu thơ anh làm cho chị Lý thật cảm động:
em muôn kiếp vẫn cành đào
nụ hồng nhánh quýt ngọt ngào mỏng manh
giọt mồ hôi mật long lanh
bón cho ta nở đầy cành hoa thơ
có nhau từ những kiếp nào
nghìn triệu kiếp nữa vẫn vào đời nhau
(Hứa Chắc)
Hay là:
năm mươi năm vẫn như còn
cái hồi môi ngậm môi nằm làm thơ
(Tiến Em Đến Sở)
Chị thật hạnh phúc được anh trao trọn trái tim yêu thương:
món quà dành tặng cho em
vẫn là chất liệu trái tim hình thành
lượm thương yêu từng để dành
nhồi qua nán lại hồng xanh đỏ vàng.
(Quà Valentine)
Để rồi khi chị đi xa thăm con gái hai tuần, ở nhà một mình, anh nhớ chị da diết:
đêm nằm giường nệm rộng rinh
thấm thía nhớ nửa của mình thiết tha
gọi phôn nghe giọng dò la
dặn chừng như thế mát-xa dịu dàng
vợ chồng mà vẫn mơ màng
tuyệt hơn cả thuở mới chàng ràng nhau
thời gian ai bảo qua mau
sáng bò đến tối quá lâu thở dài
(Khi Em Vắng Nhà)
Những bài thơ viết về Mẹ của anh cũng thật tuyệt vời:
Mẹ tôi chưa chết được
vì tôi sống mỗi ngày
bằng tâm lành của mẹ
với thương nhớ vơi đầy
(Mẹ)
Nhớ ngày còn nhỏ, bị mẹ đánh đòn, rồi mẹ lại thương, ban đêm sờ đầu con, để con mãi nhớ:
bàn tay mẹ ngấm đến già
nỗi thương nhớ viết thật không ra hồn
câu thơ nào đủ hương thơm
đủ cho mẹ biết lòng con bây giờ
(Lằn Roi)
Hay khi vợ luộc khoai lại gợi nhớ ngày còn nhỏ mẹ dặn đừng đào những củ khoai mụt mà phải trồng trả lại chỗ cũ:
đêm chùng xuống những giọt mưa
không ứa mà rớt lệ thừa hay sao
bàn tay mỏ nắm chiêm bao
nhớ khoai nhớ mẹ nao nao nỗi buồn
(Củ Khoai Mụt)
Còn nhiều bài thơ hay lắm mà tôi không thể trích ra hết ở đây được. Xin mời các bạn tìm đọc "Thơ thơm từ gốc rễ tình" của nhà thơ Luân Hoán, để cùng nhau tìm về khung trời hoa bướm ngày cũ, để thấy lại hình ảnh của chính mình cùng với cha mẹ, bạn bè, anh chị em, người yêu và người tình của một thuở xa xưa. Để khi gấp sách lại, bạn sẽ còn thổn thức cùng với nỗi niềm của tác giả:
ta đã nhiều năm xa tổ quốc
nhưng nào tổ quốc có xa ta
sở tay lên ngực nghe còn ấm
hơi thở cỏ cây ở quê nhà
(Góc Nhà)
Trần Thị Tuyết Mai
29-6-2013