HỒ BA BỂ
Sưu Tầm Trên Internet
Ba Bể là một hồ nước ngọt ở Bắc Kạn, Việt Nam. Nó là một trong một trăm hồ nước ngọt lớn nhất thế giới và nằm trong Vườn quốc gia Ba Bể, nơi đây được công nhận là khu du lịch quốc gia Việt Nam. Hồ được hình thành từ cách đây hơn 200 triệu năm. Cuộc kiến tạo lục địa Đông Nam Á cuối kỷ Camri, đã đưa một khối nước khổng lồ với diện tích bề mặt xấp xỉ 5 triệu m2 và chiều dày hơn 30m lên lưng chừng vùng núi đá vôi, tạo ra hồ Ba Bể. Ba nhánh của hồ thông nhau được gọi tên là Pé Lầm, Pé Lù và Pé Lèng.
Giá trị lớn nhất của Hồ Ba Bể là cảnh quan địa chất độc đáo, giá trị nổi bật về địa chất địa mạo và giá trị to lớn về đa dạng sinh học. Đây là hồ nước ngọt thiên nhiên lớn nhất Việt Nam.
Ngày xưa, ở vùng Bắc Kạn, mỗi năm dân làng Nam Mẫu đều có tổ chức lễ cúng Phật lớn, gọi là lễ Vô Giá. Dân chúng khắp miền quay về tựu lại rất đông. Một hôm, có một bà lão bệnh cùi đến làng để xin ăn. Quần áo bà rách rưới, tả tơi. Người bà có mùi hôi hám, rất khó chịu, khiến mọi người phải lánh xa. Bà lão cui hủi này đến nhà nào xin ăn đều phì phào mấy tiếng đói lắm các ông các bà ơi, nhưng bà lão đi đến đâu cũng đều bị xua đuổi. Người ta sợ bà lây bệnh cùi hủi. Tuy nhiên, có người biết động lòng thương hại. Đó là một người đàn bà goá, ở với con trai. Bà không kinh tởm, kêu bà lão vào nhà cho ăn uống no đủ. Sau đó, bằng lòng cho bà lão ăn mày ngủ nhờ một đêm, ở góc vựa lúa, trong lều. Đến nửa đêm, hai mẹ con bỗng giật mình thức giấc, nghe có tiếng động ầm ầm dữ dội từ phía vựa thóc. Mở cửa vựa thóc ra, không thấy bà lão cùi đâu, mà là một con giao long lớn uốn mình ầm ầm như tiếng sấm, đầu gác lên giường đuôi thò xuống đất. Hai mẹ con kinh hãi trở ra, thao thức, lo sợ, không ngủ được nữa. Đến sáng, thấy bà lão đi ra từ vựa thóc, nói:
Tôi thật sự không phải là người, tôi là một con giao long, chỉ giả dạng ăn mày để thử lòng từ thiện của tín hữu nam nữ đến làng Nam Mẫu lễ Phật. Tất cả mọi người đều xua đuổi tôi, ngoại trừ hai mẹ con nhà cô. Họ đều là khẩu Phật tâm xà, sẽ không tránh khỏi hình phạt của bề trên đã giao phó cho tôi thi hành, đó là một trận đại hồng thủy. Tôi cho hai mẹ con nhà cô gói tro này hãy rãi quanh nhà để tránh khỏi kiếp nạn này. Còn hai mảnh vỏ trấu này sẽ giúp mẹ con nhà cô cứu người.
Nói xong, bà lão liền biến mất. Qua ngày hôm sau, trong lúc mọi người đang chen nhau đến dự lễ Phật giữa làng, bỗng nhiên, gần đó có một cái ống nước bị vỡ và làm cho nước tràn vào làng. Người ta trèo lên mái nhà, trèo lên cây. Nhưng nước cứ dâng tràn đầy lên mãi, ngập cả những nóc nhà và cây cao. Tất cả mọi người đều bị chết ngộp, trừ hai mẹ con bà goá kia vì nước dâng tới đâu thì mảnh đất nhà bà lại được nâng cao hơn, bà thả hai mảnh vỏ trấu xuống nước lập tức biến thành hai chiếc thuyền. Mặc cho mưa to gió lớn, hai mẹ con chèo thuyền đi cứu người.
Cả làng bị nước tràn ngập thì hoá thành 3 cái hồ rộng lớn, mênh mông như bể, nên người ta gọi là Hồ Ba Bể. Nước ở ba hồ lưu thông nhau, nhưng ghe thuyền không thể đi được từ hồ này sang hồ kia, vì có các đập đá lớn ngăn trở. Hồ Ba Bể rộng bát ngát, nước trong xanh như ngọc bích, nổi bật giữa núi rừng hùng vĩ của miền thượng du Bắc Việt. Giữa hồ là một hòn đảo nhỏ, người địa phương gọi đó là Gò Bà Góa.
Hồ Ba Bể là một trong số không nhiều hồ nước ngọt tự nhiên lớn và đẹp của thế giới trên các vùng núi. Hồ được hình thành trên núi karst từ khoảng 10.000 năm trước đây, với lịch sử địa chất lâu dài, phức tạp, có thành phần các loại đất, đá đa dạng và cấu trúc địa chất độc đáo. Sự kết hợp của môi trường, khí hậu, địa chất, địa mạo nơi đây đã khiến hồ Ba Bể trở thành khu vực đa dạng sinh học, với hệ sinh thái rừng kín thường xanh mưa ẩm nhiệt đới. Xung quanh hồ có khoảng 1.268 loài thực vật bậc cao có mạch, 470 loài động vật có xương sống, trong đó, có 81 loài thú, 234 loài chim, 30 loài bò sát, 18 loài lưỡng cư và 107 loài cá. Theo đánh giá của các nhà khoa học, trong khu vực Ba Bể có ít nhất 367 loài bướm và nhiều loại động vật không xương khác.
Toàn bộ khu vực danh lam thắng cảnh hồ Ba Bể có những cảnh quan đặc biệt, như cao nguyên karst, thác Đầu Đẳng, hẻm vực karst sông Năng, hồ Ba Bể, hệ thống các hang động. Hồ Ba Bể còn có nhiều địa điểm liên quan đến các truyền thuyết, di tích khảo cổ, sinh hoạt văn hoá, tín ngưỡng và cảnh đẹp thiên nhiên khác, như ao tiên, động Tiên, gò An Mã, gò Bà Goá…
Khu vực hồ Ba Bể có vẻ đẹp tự nhiên và thẩm mỹ đặc biệt, bao gồm 3 hồ nhỏ, nhận nước của 2 con sông chính ở đầu nguồn phía Nam của hồ và đổ vào sông Năng tại phía Bắc. Hồ chưa bao giờ bị cạn khô, nước luôn trong và sạch.
Hồ Ba Bể được biết đến như một nơi có cảnh đẹp tự nhiên và thanh bình, với những giá trị nổi bật:
- Hồ Ba Bể là một vùng karst duy nhất có kiến tạo đặc biệt, có cảnh đẹp tự nhiên và thẩm mỹ đặc biệt, tiêu biểu cho quá trình phát triển và tiến hoá lâu dài và phức tạp của địa chất, địa mạo.
- Hồ Ba Bể là hồ nước ngọt tự nhiên, có cơ chế hình thành vào loại độc đáo, nằm ở độ cao 150 m so với mực nước biển, có độ sâu trung bình từ 17 - 23 m, sâu nhất là 35 m, chứa khoảng 90 triệu m3 nước. Trên mặt hồ có các đảo karst, xung quanh là rừng nhiệt đới thường xanh trên núi đá vôi.- Hồ Ba Bể còn có tầm quan trọng quốc tế về đa dạng sinh học, với nhiều loài quý hiếm. Theo thống kê, tại khu vực Ba Bể hiện nay có 51 loài thực vật quý hiếm đang bị đe dọa, trong đó có 37 loài có tên trong danh sách đỏ Việt Nam năm 1996; 21 loài có tên trong sách đỏ IUCN, năm 2004 và 51 loài thực vật đặc hữu của nước ta. Tương tự, hệ động vật của Ba Bể cũng khá đa dạng, với 51 loài có tên trong danh sách đỏ Việt Nam năm 2000 và 26 loài có tên trong sách đỏ IUCN, năm 2004.
Kết quả thăm dò, khai quật khảo cổ cho thấy, từ xa xưa khu vực Ba Bể đã từng là nơi cư trú của người tiền sử:
- Tại hang Thẳm Thinh (Quảng Khê) đã tìm thấy các công cụ lao động của con người, thuộc hậu kỳ đá cũ (Pleistocen muộn, 15.000 - 20.000 năm trước đây). Một số di chỉ tương tự cũng được tìm thấy ở Động Puông.
- Tại Động Puông đã tìm thấy các công cụ lao động thuộc sơ kỳ đá mới (Holocen, 10.000 năm trước đây). Cho đến nay, đây là đại diện duy nhất của nền văn hoá Hoà Bình được tìm thấy ở tỉnh Bắc Kạn.
- Tại các địa điểm Nà Cà, Nà Têm và Khau La bước đầu đã tìm thấy một số di chỉ khảo cổ thuộc hậu kỳ đá mới - sơ kỳ kim khí (4000 - 3000 năm trước đây).
- Trong các hang Động Puông và Hua Mạ đã tìm thấy một số di tích có niên đại Lê - Mạc (thế kỷ thứ 16)…
Tại vùng hồ Ba Bể, hàng năm vào ngày mùng 9 tháng Giêng, cộng đồng thường tổ chức hội xuân, thu hút nhiều khách thập phương đến tham gia. Trong lễ hội có nhiều sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng, tâm linh khá độc đáo, như lễ rước kiệu tại đền An Mã. Bên cạnh đó, trong hội còn có hội trại và nhiều trò chơi dân gian, như tung còn, bịt mắt bắt dê, chọi bò, kéo co và biểu diễn văn nghệ…