NỘI DUNG THƯỢNG ĐỈNH
MỸ-VIỆT?
NGUYỄN HOÀNG
Chuyến công du Hoa Kỳ của Chủ tịch CSVN Trương Tấn Sang đang là đề tài thu hút sự quan tâm của dư luận của như chính giới Mỹ – Việt, cũng như một số học giả và nhà quan sát nước ngoài.
Jonathan London, công dân Mỹ tự nhận mình là “người bạn thân của Việt Nam”, mới đây viết trên trang blog của mình về điều mà ông gọi là “rõ ràng đây là cơ hội lịch sử” mặc dù cho biết ông “không phải là chuyên gia về quan hệ song phương”.
Theo ông London, thực trạng kinh tế “đặc biệt yếu kém” của Việt Nam, hồ sơ Biển Đông và hợp tác quân sự song phương là những mảng để người đứng đầu nhà nước Việt Nam có thể tìm kiếm sự hợp tác và hỗ trợ của Washington.
“Vấn đề cơ bản cho Ba Đình là muốn có những bước đột phá trong hai lĩnh vực quan trọng này, phải có một số thay đổi thực sự mà chưa chắc đảng CSVN có thể làm được”, ông London nhận định.
Vào chiều hôm qua thứ Ba 23/07, chưa đầy hai ngày trước khi ông Trương Tấn Sang gặp Tổng thống Obama, một nhà báo Mỹ đã đăng bài “Mr. Sang Comes to Washington”.
Ông Greg Rushford, nhà báo chuyên về phóng sự điều tra chính trị trong mậu dịch quốc tế, đánh giá liệu chính phủ Mỹ có những đề xuất gì có lợi ích thực sự cho ông Sang để ông về “chào hàng” cho Bộ Chính Trị đảng CSVN khi trở về Hà Nội.
Bài báo này đưa ra điều mà ông Rushford gọi là những khúc mắc, nếu không muốn nói là có thể làm bẽ mặt, chẳng hạn như khả năng ông Sang phải giải thích cho người đồng nhiệm ông nghĩ rằng Việt Nam có lợi ích gì khi xử tù nhiều nhà hoạt động mà “tội” của họ chỉ là thực thi quyền tự do ngôn luận.
* Hoa Kỳ không ưu đãi VN
"Nhưng nếu cách ăn nói của ông Obama về nhân quyền làm ông Sang cảm thấy bị xúc phạm, Chủ tịch Nhà nước Việt Nam có thể nêu chủ để dioxin".
Tác giả nhận định vào thời điểm này cách “đi dây” trong chính sách ngoại giao của Việt Nam [giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ] sẽ vẫn tiếp tục.
"Và bởi vì các chủ đề và những bất đồng chia rẽ Việt Nam, Trung Quốc, và Hoa Kỳ là hết sức khó để giải quyết một cách gọn gàng, tình hình sẽ vẫn còn tiếp tục rối ren hơn nữa", tác giả nhận định.
Vấn đề của phía Mỹ là những gì họ muốn từ Việt Nam trong hiệp định TPP không may sẽ chỉ mang lại thêm sự e ngại từ Hà Nội, chẳng hạn như chủ đề quyền của người lao động, tức là Hoa Kỳ sẽ ép Việt Nam theo một cơ chế mà chính phủ Mỹ đóng vai trò giám sát như Washington đã từng làm với nhiều nước Mỹ Latinh, đó là một trong số các chi tiết đáng chú ý trong bài viết này.
Trong cuộc phỏng vấn dành cho BBC, ông Rushford nói trong đàm phán TPP, chính quyền Obama gây khó khăn cho Việt Nam tiếp cận thêm thị trường hàng may mặc và giầy da của Hoa Kỳ bằng cách đặt điều kiện theo đó để không bị đánh thuế cao khi xuất hàng vào Mỹ thì doanh nghiệp dệt may Việt Nam phải mua vải và sợi từ nhà cung cấp Mỹ.
* Nhân quyền và vũ khí
Một số dân biểu Mỹ họp báo lên án thực trạng nhân quyền VN ngay trước chuyến thăm của Chủ tịch Sang.
Vào sáng hôm 23/07, một số dân biểu tiểu bang California trong đó có một “người bạn” quen thuộc của Việt Nam về mảng nhân quyền là bà Loretta San-chez tổ chức họp báo tại Quốc hội.
Trước câu hỏi của báo chí tại cuộc họp báo này rằng bà nghĩ gì khi báo Quân đội Nhân dân có bài cảnh báo về điều báo này gọi là thứ 'Bấm nhân quyền ngoại nhập', nữ Dân Biểu San-chez, người cũng là thành viên cao cấp của Ủy Ban Quân Sự Hạ Viện, nói bà sẽ tiếp tục vận động để Hoa Kỳ không viện trợ quân sự, đào tạo và thao tập với quân đội Việt Nam.
Thông cáo của các dân biểu trong đó có ông Royce, Lofgren và Lowenthal biện luận rằng trong khi cuộc gặp của người đứng đầu nhà nước Hoa Kỳ và Việt Nam sẽ tập trung vào mậu dịch, chủ đề nhân quyền phải được coi là một ưu tiên trong quan hệ song phương hiện đang tiếp tục có những thành công.
Nhân quyền, trong đó có quyền thành lập công đoàn độc lập, không chỉ là chủ đề có trong các vòng đàm phán để Việt Nam gia nhập TPP mà còn là rào cản đối với lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam.
“Sửa chữa vũ khí và quân dụng cũ cho Việt Nam cũng mang lại lợi ích lớn cho Hoa Kỳ nhưng quốc hội Mỹ đã cương quyết từ chối nhiều lần”, bác sĩ Nguyễn Quốc Quân, Chủ tịch Tổ chức Quốc tế Yểm trợ Cao Trào Nhân Bản Việt Nam nói: “Ở Mỹ nó không như Việt Nam, ông Obama không có quyền quyết định, quyết định tối hậu là quốc hội Mỹ”.
Trong khi đó giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng, Đại học George Mason nói rằng “thực ra hành pháp có quyền quyết định bán vũ khí cho Việt Nam và không cần phải đi qua Quốc hội nhưng dĩ nhiên hành pháp phải phụ thuộc Quốc hội về ngân sách và phải trả lời các câu hỏi của Quốc hội. Việc mua vũ khí có tầm quan trọng chiến lược và ngoại giao rất lớn”.