CUỘC CHIẾN THƯƠNG MẠI MỸ-TRUNG
VIỆT LONG
Quan hệ thương mại Mỹ-Trung lên cơn sốt hôm thứ hai khi Hoa Kỳ đệ nạp đơn lên WTO kiện Trung Quốc trợ giá xe hơi và linh kiện xuất cảng, Trung Quốc kiện lại Hoa Kỳ đánh thuế quá mức vào sản phẩm Trung Quốc.
Washington cáo buộc Bắc Kinh đã cung cấp ít nhất 1 tỉ đô la trợ cấp bất hợp pháp cho ngành xuất cảng xe hơi và linh kiện xe hơi trong quan hệ thương mại từ 2009 đến 2011. Mục đích sự trợ cấp này nhằm đánh bật các nhà sản xuất xe hơi của Hoa Kỳ ngay trên thị trường Mỹ.
Cơ quan Đại diện thương mại của Hoa Kỳ tuyên bố chương trình xuất cảng căn bản của Trung Quốc vi phạm các quy tắc của Tổ chức Mậu Dịch Thế Giới. Chương trình này nhằm yểm trợ những nhà sản xuất xe hơi ở những khu vực được chọn lựa để phát triển lên thành những trung tâm xuất cảng.
Văn phòng đại diện thương mại Hoa Kỳ cho biết kế hoạch đó đã giúp Trung Quốc gia tăng kim ngạch xuất cảng xe hơi và phụ tùng xe hơi từ 7 tỉ 400 triệu đô la một năm vọt lên tới hơn 69 tỉ đô la trong một thập niên tính tới 2011.
Washington yêu cầu Tổ chức Mậu Dịch Thế Giới thực hiện giai đoạn tham khảo ý kiến về vấn đề này, bước đầu tiên của tiến trình WTO nhằm giải quyết cuộc tranh chấp mậu dịch.
Đối lại, Trung Quốc phản ứng bằng đơn kiện lên WTO của chính họ, nói rằng Washington đã áp dụng một cách bất công các sắc thuế chống phá giá và đánh thuế đối ứng 24 sản phẩm của Trung Quốc.
Đây chỉ là những vụ mới nhất trong suốt tiến trình tranh chấp mậu dịch giữa Trung Quốc với Hoa Kỳ, được đưa ra trước cơ chế phân xử của Tổ chức Mậu Dịch Thế Giới.
Hiện Washington đang theo đuổi 10 vụ kiện Trung Quốc tại cơ sở WTO ở Genève, hầu hết được đệ nạp trong hai năm qua. Hoạt động này được coi như một phần trong những nỗ lực của Tổng thống Hoa Kỳ Barrack Obama nhằm làm giảm thặng dư mậu dịch của Trung Quốc đối với Hoa Kỳ.
Trong 7 tháng đầu của năm nay Trung Quốc đã bán hàng hoá sang Hoa Kỳ nhiều hơn tới 174 tỉ đô la so với lượng hàng Bắc Kinh mua từ Washington. Đà này đang tiến tới vượt mức thặng dư mậu dịch Trung Quốc-Hoa Kỳ 295 tỉ đô la trong cả năm 2011
Hành pháp Mỹ gia tăng “chiến dịch” này từ tháng 2, thiết lập một cơ quan liên ngành đặc biệt, gọi là Trung tâm điều kiểm thương mại liên ngành, nhắm vào ngành xuất cảng của Trung Quốc sang Hoa Kỳ.
Nhưng hành động với WTO hôm thứ hai cũng diễn ra đồng thời với việc Tổng thống Obama tìm cách phản ứng trước lời lên án của đối thủ ứng cử viên Tổng thống Mitt Romney là ông Obma quá mềm yếu với Trung Quốc. Đây là đề tài có thể chiếm hàng quan trọng trong cuộc đầu phiếu bầu Tổng thống vào ngày 6 tháng 11 sắp tới tại các tiểu bang như Ohio, nơi có hằng trăm ngàn công việc làm cho kỹ nghệ xe hơi Hoa Kỳ.
Diễn thuyết tại Cincinnati, Ohio hôm thứ hai, ông Obama tuyên bố: khi nước khác không tôn trọng luật tắc, nước Mỹ sẽ có hành động. Ông nói thêm: hành pháp Mỹ nhiệm kỳ này đã kiện Trung Quốc nhiều hơn hành pháp đảng Cộng hoà đã làm trong hai nhiệm kỳ trước đó, và lần kiện nào Mỹ cũng thắng.
Đáp trả, ứng cử viên Romney vặn lại rằng ông Obama đã mất cả 43 tháng để đối phó không hữu hiệu với đường lối thương mại bất công của Trung Quốc.
Đơn kiện mới nhất của Hoa Kỳ trước Tổ chức Mậu Dịch Thế Giới dựa trên báo cáo của kỹ nghệ thép và kỹ nghệ phụ tùng xe hơi Hoa Kỳ, đệ nạp hồi tháng 1 năm nay. Báo cáo cho biết Trung Quốc đã cung cấp 27 tỉ 500 triệu đô la để trợ giá cho những nhà sản xuất phụ tùng xe hơi trong thập niên 2010.
Cơ quan Đại diện thương mại Hoa Kỳ chỉ chú trọng đến 1 tỉ đô la ngân khoản yểm trợ cho các công ty Trung Quốc thiết lập những trung tâm chiến lược về xuất cảng xe hơi để nhắm thẳng vào kỹ nghệ xe hơi 350 tỉ đô la của Mỹ vừa mới hồi phục sau trận suy thoái đến què quặt.
Khối đồng minh sản xuất Hoa Kỳ, thuộc Liên Minh thép và phụ tùng xe hơi, cho rằng dữ kiện thực tế của vụ kiện này là điều không thể bàn cãi; Trung Quốc trợ cấp cho khu vực sản xuất linh kiện xe hơi của họ, chặn nguồn xuất cảng của Mỹ, gây tổn thất đáng kể cho công nhân và doanh nghiệp Hoa Kỳ. Văn thư viết tiếp:
“Khu vực sản xuất xe hơi vừa mơi hồi phục và tự đứng vũng, có thể bị Trung Quốc lừa gạt làm hại, gây nên nhửng tổn thất không thể bù đắp cho vùng trung tâm huyết mạch của nền kinh tế có năng suất cao của Hoa Kỳ. Ngành sản xuất linh kiện xe hơi tại Mỹ đã nhận thấy hậu quả của việc hàng nhập cảng từ Trung Quốc tăng vọt 25% trong 2 năm qua”
Cáo buộc của Trung Quốc đối với thuế của Hoa Kỳ bao gồm những lãnh vực rộng lớn hơn, sau đạo luật hồi tháng 3 của Hoa Kỳ để giải quyết sự phản đối của WTO về cách thức người Mỹ tính toán áp dụng thuế chống phá giá và thuế đối ứng trên háng nhập cảng.
Sau khi đạo luật được thông qua, Washington sửa đổi chương trình thuế để đánh vào một số lương lớn những sản phẩm của Trung Quốc. Trung Quốc lại đệ nạp một đơn kiện hồi tháng năm, và sau đó, gần nhất là hôm thứ hai 17 tháng 9 vừa qua.
Đơn kiện mới nhất này nhắm vào các sắc thuế của Hoa Kỳ đánh trên những sản phẩm nhập từ Trung Quốc như giấy, vỏ xe hơi, nam châm, hoá chất, vật dụng nhà bếp, vật liệu gỗ lát sàn và tháp gió.