DUY QUANG: GIỌNG HÁT
TÌNH CA SINH VIÊN
BÙI VĂN PHÚ
Người từ trăm năm về ngang trường luật
Ta hỏng tú tài ta hụt tình yêu
Thi hỏng mất rồi ta đợi ngày đi
Đau lòng ta muốn khóc.
Lời thơ Nguyễn Tất Nhiên đã được Phạm Duy phổ thành ca khúc “Thà như giọt mưa” và không ca sĩ nào chuyên chở tâm tình đó hay hơn Duy Quang.
Đó là nỗi buồn vời vợi của học sinh, sinh viên miền Nam ở những năm đầu thập niên 1970, khi đất nước ngùn ngụt khói lửa chiến tranh và chuyện học hành, thi cử đậu rớt gắn liền với đi và ở của nam sinh. Đi lính. Hay ở lại chốn thị thành tiếp tục con đường học vấn.
Đã có biết bao nam sinh lớp 12 thi rớt tú tài và thấm thía được nỗi buồn đó. Buồn cho thân phận, buồn cho cuộc tình. Giọng hát Duy Quang đã để lại nhiều dấu ấn trong lòng thế hệ thanh niên miền Nam lúc bấy giờ. Thật buồn và chẳng bao giờ mờ phai.
Nhạc sinh viên những năm đầu thập niên 1970 có những phong trào, từ đấu tranh xuống đường với “Hát cho đồng bào tôi” của Tôn Thất Lập, vẽ lên “Thân phận quê hương” với Trịnh Công Sơn – Khánh Ly cho đến nhạc tình sinh viên với những lời thơ phổ nhạc hay ca từ của Phạm Duy.
Thời đó tiếng hát sinh viên có Thanh Lan là giọng ca nữ. Chính hiệu sinh viên vì Thanh Lan là sinh viên văn khoa. Duy Quang không là sinh viên nhưng những bản tình ca sinh viên qua giọng hát trầm ấm đã đưa anh lại gần, rất gần với sinh viên, với sân trường đại học và làm rung động biết bao con tim sinh viên qua những bóng hình ẩn hiện, khi thực khi mơ.
Hỡi người tình học trò hỡi người tình năm xưa
Bóng người từng in dấu trên đường mờ
Có thuộc vạn nẻo đường, có ngại ngùng nên quên
Nhớ hoài con đường cũ không tên
Hỡi người tình Văn Khoa, bóng người trên hè phố
Lá đổ để đưa đường cho người tình Trưng Vương
Hỡi người tình Gia Long, hỡi người trong cuộc sống
Con đường này xin dâng cho người bình thường.
Sinh viên từ Sài Gòn ra Huế, từ Đà Lạt xuống đến Cần Thơ ngân nga những lời ca tình tứ vì sức quyến rũ của giọng Duy Quang khi bài ca được giới thiệu đến với quần chúng.
Từ sân trường đại học, từ quán cà-phê, nghe Duy Quang hát và đã có biết bao chàng sinh viên ngồi mơ mộng một con đường đầy lá me bay, về một bóng hình ở một khuôn viên trường nào đó, có thể là Phan Thanh Giản ở Cần Thơ, Võ Tánh ở Nha Trang hay Trần Qúy Cáp ở Hội An. Không cứ phải là đại học luật khoa, văn khoa hay Gia Long, Trưng Vương.
Lớn lên cùng đất nước vào thời chiến tranh nên hoà bình là mong ước của mọi người. Khi hoà bình đến, với chấp bút của các bên trong bản Hiệp định Ba Lê 1973, nghe Duy Quang hát Bình Ca của Phạm Duy, có giai điệu tung tăng vui:
Mang giầy vớ tốt mang khăn áo lành
Tôi chào đất nước tôi nay thái bình.
Hay trong một bình ca khác, cũng để mừng ngày đất nước thôi chiến tranh:
Này em khi sang mùa mà em nghe tiếng nổ
Là tiếng pháo cưới hay hội hè
Cũng vì hoà bình đã về đây.
Tiếc là khi hoà bình đến thì nhiều gia đình phải ly tan. Trong đó có gia đình Phạm Duy.
Tháng Tư 1975, Phạm Duy cùng Thái Hằng và các con gái là Thái Hiền và Thái Thảo rời khỏi Việt Nam khi Sài Gòn đổi tên, bỏ lại những người con trai của ông, trong đó có Duy Quang và các em trai. Anh em trong gia đình với ban nhạc Dreamers vang danh một thời bây giờ không còn được tự do ca hát.
Năm 1978, qua sự giúp đỡ và vận động của nhạc sĩ Trần Văn Khê với chính quyền mới, Duy Quang được qua Pháp, rồi sau đó qua Mỹ đoàn tụ với Phạm Duy.
Tại hải ngoại giọng hát của anh vẫn được nhiều người mến chuộng. Duy Quang đã phát hành nhiều băng, đĩa nhạc. Hát riêng. Hát chung với Ngọc Lan, Thanh Lan tất cả cũng có đến bốn trăm bài ca. Nhiều bài là dấu ấn của anh: Thà như giọt mưa, Con đường tình ta đi, Còn chút gì để nhớ, Trả lại em yêu, Ngày xưa Hoàng thị, Em hiền như ma sơ, Chuyện tình buồn, Đưa em tìm động hoa vàng…
Khi Việt Nam mở cửa, mời gọi nghệ sĩ hải ngoại trở về, năm 2004 Duy Quang đã quay về hát, mở phòng trà kinh doanh khiến có dư luận ở hải ngoại phản đối anh nói riêng và gia đình Phạm Duy nói chung vì đã quyết định về sống ở Việt Nam, chịu những kiểm duyệt, hạn chế sinh hoạt văn nghệ của chế độ đương thời.
Khi biết mình bị chứng bệnh ung thư gan, mấy tuần trước Duy Quang trở lại Hoa Kỳ để chữa trị. Hai tuần trước có buổi sinh hoạt văn nghệ hội ngộ cùng anh ở Quận Cam, nơi anh và gia đình Phạm Duy đã sinh sống nhiều năm. Hơn 500 thân hữu, những người quí mến và nghệ sĩ đã đến góp vui, thăm hỏi và chia sẻ ưu tư về sức khoẻ của anh.
Tháng Ba vừa qua, Duy Quang biểu diễn ở San Jose trong chương trình Hát cho Tình yêu tổ chức tại Center for the Performance Arts. Trên hai nghìn khán giả hôm đó đã được nghe lại những lời tình ca âm vang một thuở:
Con đường trời mưa êm, chiếc dù che mầu tím
Môi tìm làn môi ngon, nhưng còn thẹn thùng
Con đường về ban trưa, tới nhà hay vào lớp
Con đường của đôi mình, ôi chuyện tình thư sinh
*
Hỡi người tình học trò hỡi người tình năm xưa
Bóng người từng in dấu trên đường mờ
Có thuộc vạn nẻo đường, có ngại ngùng nên quên
Nhớ hoài con đường cũ không tên.
Sáng ngày 19-12-2012 giọng hát tình ca sinh viên hay nhất đã thực sự ngưng tiếng, sau 62 năm buồn vui ca hát ở chốn dương trần.
© 2012 Buivanphu.wordpress.com